Dünyadaki erişkin nüfusun yüzde 26’sının hipertansiyon hastası.Türkiye’de gerçekleştirilen çalışmalar, toplumun yaklaşık yüzde 32’sinde hipertansiyon hastalığı olduğunu gösteriyor. Bu oran bayanlarda yüzde 36 erkeklerde ise yüzde 27.5 dolaylarında. Hipertansiyon sıklığında yaşla birlikte artış eğilimi de görülüyor.
TANSİYON NEDİR? KÜÇÜK VE BÜYÜK TANSİYON NEDİR?
En kolay anlatımı ile kan basıncı ölçümü olan tansiyon, halk ortasında küçük ve büyük olarak iki formda tabir ediliyor. Küçük tansiyon kalbin kasılması bittikten sonra kanın damar çeperine uyguladığı başınçtır. Büyük tansiyon ise kalbin attığı an damarlarda oluşan basınçtır.
‘Tansiyon, kalbin pompaladığı kanın damarlara uyguladığı basıncı tabir eder. Bu basıncın ölçülmesi için büyük ve küçük tansiyon tabirleri kullanılır. Büyük tansiyon kalbin kasılma anında pompaladığı kanın uyguladığı basınç, küçük tansiyon ise kalbin gevşeme anındaki damarlardaki kan basıncıdır. Olağan tansiyon ölçüleri büyük tansiyonun 120, küçük tansiyonun 80 civarında olmasıdır. Büyük tansiyonun 140 ve üzeri küçük tansiyonun 90 ve üzeri olması durumunda yüksek tansiyondan kelam edilebilir. Büyük tansiyonun 100 ve altında, küçük tansiyonun ise 60 ve altında olması durumunda da düşük tansiyon var demektir.
DÜŞÜK (HİPOTANSİYON) TANSİYON NEDİR?
Büyük tansiyonun 90 mmHg ile 120 mmHg; küçük tansiyonun 60- 90 mmHg ortasında olması gerekir. Tansiyon bedeli 90/60 mmHg’nin altında olursa buna düşük tansiyon denmektedir.Hipotansiyon olarak isimlendirilen düşük tansiyonun birtakım fizikî nedenlere bağlı olabileceği üzere doğuştan da kaynaklanabiliyor.
DÜŞÜK TANSİYONUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Düşük tansiyonu olanlarda ayağa kalkarken baş dönmesi, yorgunluk, uyku hali, konsantrasyon bozukluğu, gözlerde karıncalanma üzere belirtiler görülebilir. Böbrek üstü bezlerinin yetersiz çalışması, kalp adalelerinin zayıf olması yahut birtakım ilaçların kullanımı düşük tansiyona neden olabilir. Düşük tansiyon hastaları, belirtilerden şikayetçi olabilir. Fakat birtakım durumlarda hastalar bu belirtileri hissetmeyebilir.
DÜŞÜK TANSİYONA NE UYGUN GELİR?
Düşük tansiyonu olanlara uzun müddetli fizikî aktivitelerden kaçınmaları öneriliyor. Düşük tansiyonu olan şahısların uzun müddet ayakta kalmamaları, bol sıvı almaları gerekir.
Düşük tansiyonu olanlara teklifler:
• Bol sıvı alınmalı,
• Beslenme listesinde yeteri oranda tuz bulunmalı,
• Çok karbonhidrattan sakınılmalı,
• Tabibin vereceği günlük destekler kesinlikle kullanılmalı,
• Çok fazla kafein alımından uzak durulmalı,
• Alkol tüketilmemeli.
YÜKSEK (HİPERTANSİYON) TANSİYON NEDİR?
Büyük tansiyonun 140 mmHg (14 cmHg) ve/veya küçük tansiyonun 90 mmHg (9 cmHg)’nın üzerinde olması hipertansiyon olarak tanımlanıyor. Tansiyon ölçümü yapılırken yarım saat öncesinde sigara, çay yahut kahve içilmemesi, ölçümün sessiz sakin bir odada beş-on dakika kadar dinlenildikten sonra yapılması, uygun genişlik ve uzunluktaki bir tansiyon aleti ile (standart şartlarda kol etrafının en az yüzde 80’ini saracak biçimde, 35 cm uzunluğunda ve 12-13 cm genişliğinde) ölçüm yapılması, kolun külliyen çıplak olması, tansiyon aletinin kalp düzeyinde tutulması, iki ölçüm ortasında 1-2 dakika kadar müddet bırakılması, birinci ölçümlerde her iki koldan alınması (hangisi daha yüksekse o ölçüm kabul edilir) ve yaşlı ile şeker hastalarında oturarak ve ayakta tansiyonun ölçülmesi gerekiyor. Ayrıyeten yanlışsız teşhis için en az iki defa ölçüm yapılması ehemmiyet taşıyor.
YÜKSEK (HİPERTANSİYON) TANSİYON BELİRTİLERİ NELERDİR?
Yüksek tansiyonlu hastaların yaklaşık yüzde 90-95’inde bir neden bulunamıyor. Hastaların lakin yüzde 5-10’unda böbrek rahatsızlığı, hormon hastalıkları, aort damarının doğuştan darlığı, ilaçlar ve uykuda teneffüs durması üzere birtakım hastalıklara bağlı olarak yüksek tansiyon gelişebiliyor. Bu tip yüksek tansiyon, klasik ilaç tedavisine daha az cevap verdiğinden, temel olan altta yatan hastalığın teşhis ve tedavisidir. Altta yatan hastalık tedavi edildiğinde yüksek tansiyon gerileyebilmekte yahut yüksek tansiyonun denetim altına alınması kolaylaşabilmektedir. Komplikasyonsuz yüksek tansiyon birçok defa belirti vermez. Belirti vermeden sinsi ilerlediği ve bazen lakin komplikasyona yol açtığında teşhis konabildiğinden, yüksek tansiyona “sessiz katil” de denilmektedir. Yüksek tansiyonun belirtilerini; bilhassa sabahları ense ve başın art kısmında hissedilen baş ağrısı, kulak çınlaması, baş dönmesi, sersemlik hissi, burun kanaması, konsantrasyon kaybı formunda özetleyebiliriz.
YÜKSEK (HİPERTANSİYON) TANSİYONA NE GÜZEL GELİR?
Yüksek tansiyon tedavisi, ömür biçimi değişiklikleri ve ilaç tedavisi formunda iki ana kümeye ayrılıyor. Hipertansiyondan korunmak için ömür stilinin değiştirilmesi gerekiyor. Sigara içmemek, ülkü kiloyu korumak, fizikî idman, çok alkol ve tuz tüketiminden kaçınmak, meyve ve zerzevattan varlıklı, kırmızı et ve doymuş yağlardan yoksul yiyecekler tüketmek ehemmiyet taşıyor.
1. Nizamlı antrenman yapın:
Haftada 5 gün en az 30 dakika, örneğin orta tempolu yürüyüş üzere, orta tempolu aerobik antrenman yapın. Şayet idman mühletini 1 saate çıkartabilir ve şiddetini artırabilirseniz (hızlı tempolu yürüyüş yahut jogging gibi) sporu haftada 3 gün yapmanız kâfi olacaktır. İnsan bedeninin bioritmi açısından en yeterli idman saatlerinin öğle-akşam üzeri olduğu düşünülmekle birlikte, bulabildiğiniz her frsatta idman yapmanız değerli. Siz kâfi ki buna vakit ayırın. Yeniden yemekten sonraki birinci 1.5 saat içerisinde ağır sindirim faaliyetleri nedeniyle ağır antrenman önerilmiyor.
2. Ülkü kilonuza ulaşın:
Fazla kilolarınızı vermeniz kan basıncınızı düşüreceği üzere sizi diyabet ve kalp hastalıkları riskinden de koruyacaktır. 5-10 kilo kaybı bile kan basıncında manalı düşüş yapabiliyor. Çalışmalar kısa vadede kan basıncını düşüren en tesirli tedbirin kilo kaybı olduğunu, tuz kısıtlaması ve idmanın tesirinin ise orta uzun vadede ortaya çıktığını gösteriyor.
3. Sağlıklı beslenin:
Özellikle hayvansal yağlardan yoksul, karbonhidratı azaltılmış, proteinden varlıklı ve bol zerzevat ile meyveden oluşan bir beslenme cinsini tercih edin. Şeker ilave edilmiş besinlerden ve içeceklerden de kaçının. Dikkat etmeniz gereken bir öteki nokta da, günlük tuz tüketimini günde 6 gramla sonlandırmak olmalı.
4. Sigarayı bırakın:
Yapılan araştırmalara nazaran; sigara içimi sırasında ve sonrasında kan basıncı yükseliyor. Unutmayın ki sigara birebir vakitte kalp damar hastalıklarına da yol açan kıymetli etkenlerden biri.
5. Alkol ölçüsünü sınırlayın:
Düzenli ve daha yüksek ölçülerde alınan alkol tansiyonu yükseltmenin yanı sıra, diyabet, kalp damar hastalıkları, karaciğer sirozu ve kanser gelişim riskini de artırıyor. Şarap ve gibisi içkiler için günlük ölçü erkekseniz 2 kadehi, bayansanız 1 kadehi geçmemeli.
6. Gerilimin esiri olmayın:
Stres yeme bozukluklarını tetikliyor, sigara ve alkol kullanımına olan eğilimi artırıyor, hareket seviyesini azaltabiliyor böylelikle kan basıncı yüksekliğine eğilimi artırabiliyor. Şayet gerilimin olumsuz tesirlerinden korunamıyorsanız sıhhat profesyonellerinden, örneğin psikologlardan yardım isteyebilirsiniz.