İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde terörle iltisaklı şahısların istihdam edildiğini açıklaması üzerine görevlendirilen bir teftiş heyeti yaptığı incelemenin sonuçlarını yargı ile paylaştı.
Savcılık buradaki kanıtları kâfi görürse bir iddianame hazırlayarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi yöneticileri hakkında bir yargılama süreci başlatabilir. Alışılmış burada bir başka kural da hazırlanan iddianamenin ilgili mahkeme tarafından kabul edilmesidir.
İDARİ SORUŞTURMA AN MESELESİ
Teftiş heyetinin bilgi, bulgu ve evrakları savcılık ile paylaşması; Yönetim Hukuku mucibince, hazırlanan ön inceleme raporunun ayrıyeten bir idari soruşturmaya bahis olacağının da açık bir göstergesidir. Yani, İBB yöneticileri hakkında bağlı bulundukları üst makam olan İçişleri Bakanlığı’nca bir idari soruşturma başlatılması artık an sorunudur.
Konunun siyasi boyutu olduğundan ötürü, tarafların tezlerini kamuoyu ile direkt paylaşarak kendini söz etme uğraşı içinde olması birbiri ile çelişen bir sürü bilginin ortada dolaşmasına neden olmaktadır.
İşte tam da bu evrede, kamuoyunun sağlıklı karar verebilmesi ismine; siyasi tesir ve sonuçları ile komplo teorilerini bir tarafa bırakarak mevzuyu teknik boyutuyla ele almak gerekiyor.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI NEDİR
İlk kere memuriyete atanacaklar ile kamu hizmetinde değerli vazifelerde çalışacaklar için yapılması öngörülen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması uygulaması hakkındaki mevzuatın birtakım kısımları, işleyişteki kimi aksaklıklar nedeniyle Anayasa Mahkemesi tarafından 2019 yılında yürürlükten kaldırılmıştı.
Bunun üzerine 2021 yılının Nisan ayında yeni bir kanun düzenlenerek, TBMM’de kabul edildi ve bu bahisteki yasal mevzuat sübjektiflikten arındırılarak, kusurlu tarafları giderilmiş oldu.
Buna nazaran kamu hizmetine birinci kere atanacakların kanunun yayınlandığı tarihten itibaren güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulması bir mecburilik haline geldi.
EMNİYET BİLE ARTIK AKRABANIN CÜRMÜNE BAKMIYOR
Bunun üzerine “uygulamada yeknesaklığın sağlanması amacıyla” 2022 yılının Mart ayında Emniyet Hizmetleri Sınıfı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nde değişikliğe gidildi. Bu değişiklikle Emniyet Hizmetlerine atanacak şahısların birinci derece akrabaları dahi sorgulama kapsamı dışında bırakıldı.
Böylelikle, polis olacakların eş, çocuk ve anne-babasının sabıka, iltisak ve irtibatlarının soruşturulması sürecine son verildi. Yani şayet polis adayının kendisi ile ilgili rastgele bir bulgu yoksa polisliğe atanmasında rastgele bir sakınca bulunmuyor.
Ardından, Cumhurbaşkanlığı tarafından 2022 Haziran ayında çıkarılan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği de birebir kriterlere sadık kalarak, yalnızca memur adayının kendisinin soruşturulması prensibini benimsemiş oldu.
Yani kişinin bırakın ikinci derece akrabası olan kardeşinin yahut üçüncü derece akrabası olan kuzeninin kabahat işlemiş biri olmasını, birinci derece yakını olan ebeveynleri, eşi yahut çocuklarının işlediği kabahatler dahi memur olmasına artık mahzur değildir!
ESKİ MAHKUMLAR İÇİN KONTENJAN BİLE VAR
Tüm bunların ötesinde herkesin Anayasa’dan doğan hakları vardır. Bir kişi cürüm işlemiş olsa dahi, cezasını kanuna uygun olarak çekmiş ve tahliye olmuşsa artık öteki beşerler ile birebir haklara sahiptir. Hatta kanun koyucu bu bahiste rastgele bir negatif ayrımcılığa müsaade edilmemesi gayesiyle işyerlerine yüzde 2 oranında eski hükümlü çalıştırma mecburiliği getirmiştir.
Hatta Sıhhat Bakanlığı bu mevzuat yeterince 1468 eski hükümlüyü istihdam edeceğini daha birkaç gün evvel açıkladı.
İBB’DE ARANAN BİREYLER Mİ ÇALIŞTIRILDI?
Mevzuatın genel yaklaşımından da anlaşılacağı üzere, bir Anayasal hak olan “çalışma hürriyeti” Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması mevzuatı ve başka mevzuatlar ile müdafaa altına alınmıştır.
O halde İstanbul Büyükşehir Belediyesi özelinde yaşanan olaydan çıkan sonuç, burada ilgili mevzuat kararlarına uygun olarak haklarında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmadan birtakım “aranan” şahısların kamu misyonuna başlatılmış olması ihtimali midir?
Oysaki İçişleri Bakanı ve İBB Lideri ortasındaki polemik “akrabaları irtibatlı ve iltisaklı” olanlar üzerinden yürütülmektedir ki şimdiki mevzuatta bunların hiçbirinin yeri yoktur.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra kanun uygulanmadan kamu hizmetine işçi alımı yapıldıysa doğal olarak bunun bir soruşturma süreci olacaktır. Lakin 2019 – 2021 tarihleri ortasında kamu vazifesine başlayanlar yalnızca İBB’de değil, Anayasa Mahkemesi kararı mucibince muhtemelen emsal hiçbir yerde sorgulanmamış olmalıdır?
Yeni mevzuat da bu bahiste bir düzenleme yapmadığına nazaran, bu iki yılda kamu vazifesine atananların durumu yalnızca İBB’nin değil misal birçok kuruluşun da sorunu halindedir.
Bir de şöyle öbür bir durum var: Aranan bireylerin toplumda serbestçe dolaşabilmeleri, SGK kaydı açtırılarak işe girebilmeleri yalnızca ilgili kurumun değil, onları bulup yakalamakla misyonlu olan kolluğun da problemidir.
ÖZEL DAL DE KAPSAM DÂHİLİNDE Mİ?
Özel dal kuruluşları güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması mevzuatının kapsamında olmamakla birlikte, 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanununun altıncı unsuru her türlü işyerine, çalışanların ve işten ayrılanların kimliğini üç gün içinde mahalli kolluk ünitesine bildirme zaruriliği getirmiştir.
Feramuz Erdin