Ömrünü ip cambazlığına adayan 74 yaşındaki Özdemir Turan, İstanbul’un fethinin 570’inci yılında Haliç’te denizden 40 metre yükseğe gerilecek 700 metre uzunluktaki çelik halat üzerinde bisiklet sürerek jübilesini yapacak.
Özdemir Turan, çocukluğunun geçtiği Laleli’de babası müsaade vermemesine karşın Şehzadebaşı’nda izlediği İsmail Dümbüllü ve Vahi Öz’ün şovlarından etkilendi. O şovlarda tanıdığı sihirbaz Farabi’nin yanında ailesinden gizlice asistanlığa başlayan Turan, ustasından 14 yıl boyunca sihirbazlığın inceliklerini öğrendi.
Bir yaz tatilinde ustası ile Muğla Dalaman’da Cambaz Yakubi’yi izleyince bu defa cambazlığa merak saran Turan, geceleri ustasından habersiz, Cambaz Yakubi’nin telinde, eline istikrar sırığı alarak yürüme denemeleri yaptı.
FOTO: AA
Yaz tatillerini iki ustaya ayıran Turan, cambaz ve sihirbaz büyüklerine 10 yıl hizmet etti. Birebir vakitte diş hekimliği fakültesini bitiren Turan, ip üstünde geçirdiği ömrü boyunca bir sefer bile düşmedi. Kendisinden sonra cambazlık mesleğine gönül veren çıkmadığı için Özdemir Turan, Türkiye’nin son ip cambazı olarak biliniyor.
Türkiye ve yurt dışında yaptığı şovların ilgiyle izlenmesinden duyduğu memnuniyeti lisana getiren Turan, ip üstünde geçen 60 yıllık anılarını ve gelecek yıl mesleğine nasıl veda edeceğini anlattı.
Gittikleri yerlerde cambazhanede en az bir ay şov yaptığını, münasebetiyle izleyicilerle yeterli dostluklar kurduklarını belirten Özdemir Turan, şöyle konuştu:
“Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Türk cambazlarını anlatmış. Diyor ki ‘Türk cambazları şova gittikleri yerdeki beşerlerle dostluğu pekiştirirdi’. Seyircimiz bile geldiği yerde cambazhanenin büyüsüne kapılıp, dostluğumuzu pekiştirdi. Belediyelerin yaptığı sünnet şölenlerinin mucidi cambazhanelerdir. Türkiye’de ayak basmadığım kent, kaza, yer yok. Yurt dışında da 100’ün üzerinde ülkeyi gezdim. Yurt dışında sirklerde çalıştım.”
FOTO: AA
Meslek hayatında enteresan rekor denemelerine imza atan Turan, Manavgat Irmağı üzerinde 75 metrelik halatı bisikletle geçerek, “tel üzerinde uzun mühlet durma” rekorunu kırdığını anlattı.
Beynindeki sıhhat sorunu nedeniyle istikrar sorunu yaşayan ve bu yüzden bir yıldır iplerden uzak kalan Turan, sıhhatine kavuşup, 29 Mayıs 2023’te Haliç’i tel üzerinde bisikletle geçerek jübile yapmayı dört gözle beklediğini söyledi. Bu gösteriyi jübile olarak düşündüğünü lisana getiren Turan, şöyle devam etti:
“Ölmeden bu türlü bir finalim olacak. Sıhhat sıkıntım nedeniyle ipte yürümeye biraz orta verdim. Ben kendimi bir gönül adamı olarak adamışım bu sanata. Hiçbir beklentim, ticari hiçbir telaşım yok. Bu iş yaşasın zira 4 bin yıllık bir sanat. Bütün dünyaya tel cambazlığından yayılmış, sirkler bile. Neden Haliç’i geçmek istiyorum? Haliç’in etrafında yüzlerce sefer cambazhaneler kurulmuş. O denli büyük ustalar çalışmış ki oralarda ben onların sonuna da yetiştim. Haliç’te tahminen 10-15 cambazhanenin kurulup, söküldüğünü biliyorum. Haliç rekor denemesinden evvel tedavimi olmam gerek. Başımda ufak bir pürüz var. Beynimdeki bir damara ufak bir anjiyo olacak. Tabiplerin söylediğine nazaran hayati bir tehlikesi yok. Eski sıhhatime döneceğim söyleniyor. Haliç rekor denemesini yapacağıma inanıyorum.”
Turan, Haliç’teki bir binadan karşı yakadaki tersaneye 700 metre uzunlukta çelik halat gerileceğini, denizden 40 metre yükseklikteki bu halat üzerinde bisiklet sürerek gösterisini gerçekleştireceğini söyledi.
Türkiye’deki tek cambazhanenin de sahibi olan Turan, bu geleneğin devam etmesi ismine yeni bir cambaz yetiştirmek için de kolları sıvadığını anlattı. Turan, böylece yetiştireceği genç cambaza kendisine ilişkin “Türkiye’nin son tel cambazı” unvanını devredeceğini lisana getirdi.
Bir cambazın, dört dörtlük şov yapmasının kâfi olmadığını vurgulayan Turan, “Kültürlü ve kişiliği de olmalı, bunu bir misyon edinmeli.” dedi. Türk tel cambazlarının, Avrupalı tel akrobatlarından farkını anlatan Turan, şunları söyledi:
“Onların emniyet kemeri ve aşağıda ağı vardır. Türk tel cambazlarının geleneğinde bu türlü bir şey yok. Direkt tel üzerinde şovlarımızı yapıyoruz. Düşsek, 6 metreden betona çakılırız. ‘Ustaların ruhu şad olsun’ diye bugüne kadar hiç tedbir almadım. Avrupalı akrobatlar mektepli. Biz, alaylıyız. Onlar bana hayran hayran bakıyorlar gittiğim vakit. Gerçek cambazlık, Türklerin yaptığıdır. Yerleri cennet olsun. Birkaçını tanıdım hatta kimileriyle çalıştım. İnanılmaz adamlar. Çok büyük imkansızlıklarla, yokluklar içinde… Dürbünle bakacak kadar uzaktı onlara para. Köylünün getirdiği, yumurtaya, pirince, mercimeğe oynayan ustalar tanıdım ben. Bu bir gönül sıkıntısı. Sevmek.. Ben sevdim mesela. Yoksa benim yapacağım bir sürü işim ve hünerlerim var lakin ben bu işten vazgeçmedim. Bu iş benim hayat ideolojim oldu. Bohem hayatı seviyorum. Beni en lüks konutta konuk edin, bir gün nezaket gereği kalabilirim. Karavanımda yatarım, cambazhane benim hayat ideolojim.”
Sağlık sorunu nedeniyle bir yıldır ipe çıkamadığını belirten Turan, “Çok üzülüyorum. 60 yıl telde dünyayı gez…” diyerek hislerini lisana getirdi.
Turan, 4 yıl evvel 90 yaşında kaybettiği annesinin, cambazlığa başladığı birinci 30 sene şovlarını izlemediğini belirterek, “Anne yüreği dayanmadığı için asla kabul etmedi. 30 sene sonra nasıl olduysa ikna ettik. Gülhane şenliklerinde beni seyretti. Sonra yanına indim, dizinin tabanına gittim. ‘Nasıl anne. Çok yıl görmedin, beğendin mi?’ dedim. ‘Bu iş akıllı adam işi değil.’ dedi. Hiç kabul etmedi. Tele dört dörtlük bakamadı. Beni izledikten sonra birkaç gösterime daha geldi. Kaçak gözlerle baktı. Ana yüreği dayanmıyor herhalde.” sözlerini kullandı. (AA)