T24 Haber Merkezi
Türkiye’nin Nobel Edebiyat Mükafatı alan birinci ve tek muharriri Orhan Pamuk, T24’ün “Cumhuriyet’in 100. Yılının Eşiğinde Türkiye ve Dünya Nereye?” konferansının kapanış konuşmasında Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik duruma ait saptamalarda bulundu. Türkiye’de sınıf farkı tarihinde bu kadar yoksul ve zenginin hayat biçiminin birbirinden koptuğunun yaşanmadığını belirten Pamuk. “Ülkemizin şu anda yaşamakta olduğu en büyük skandal rezil durum, fakirliktir. Ben bir ülkenin tarihinde bu kadar süratle yoksullaşma de görmedim.” değerlendirmesini yaptı.
Pamuk, Türkiye’deki siyasal dünyanın en utanılacak noktasının bayan hakları olduğunu kaydederek, “Şarkıcı bir bayanı alıp, onu 10 sene önce söylediği bir müzikten ötürü ya da kendi ortalarında yaptığı latifelerden ötürü onlara eziyet etmek, onları ‘vatan haini’ durumuna düşürmek, bunlar yakışıksızlığın, nahoşluğun doruk noktaları. Bunlara şahit olmaktan ben utanıyorum.” tabirlerini kullandı.
Finansal dış kaynaklar ve ideolojik angajmanlardan bağımsız, yalnızca gazetecilik gelirleriyle yayın yapan T24, yayın hayatındaki 13 yılda Türkiye’nin her bölümünce izlenen, dünyada da referans alınan, bu vasıflarıyla medya tarihinde özel bir yeri olan bir haber/yorum/analiz mecrası pozisyonuna ulaştı. T24, her yıl düzenleyeceği yıllık buluşmaların birincisini, bugün Hilton Bosphorus İstanbul Konferans Merkezi’nde tam gün sürecek bir konferansla gerçekleştirdi.
Türkiye’nin saygın akademisyen, ekonomist, iş insanı ve dış siyaset uzmanlarının panellere katıldığı konferansın ”Gelecek için optimist ve kötümser” başlıklı kapanış konuşmasını, Nobel Edebiyat Mükafatı sahibi Orhan Pamuk yaptı.
Konuşmasında Italo Calvino’nun “Sandık Gözlemcisi’nin Uzun Günü” isimli kitabına değinen Pamuk şu tabirleri kullandı:
“Sandık müşahidi, seçimlerde hepimizin bildiği şey, devlet memurlarını tayin ederler. Italo Calvino, Komünist Parti temsilcisi olduğu için ferdî hayatından oto-biyografik kıssasında sandık müşahidi tayin edilmiştir. Katoliklerin çok kalabalık olduğu, vakıfların çok tesirli olduğu bir bölgede sandık müşahididir. Optimistlik – karamsarlık konusu orada da var.
Hikâyede Katolik vakıfları ve katolikler, hastalıklı, yaşlı, cüce, zekâsı gerilemiş bireylerin yattığı hastanedeki seçmenlere baskı yaparak kendilerine oy verdirmesini isterler. Vakıf, seçmenlere bilhassa şükran hissiyle baskı yapar. Başı karışır bu durum karşısında. Hem dürüstçe bir sandık müşahidi olmak istemektedir hem de kendisini aktüel siyasetlerde üzmek isteyen biri değildir, sessizce takip etmeyi ister.
Şöyle bir şey der, ‘Yaşlandıkça her şeyin âlâ yanını görmek istiyorum, optimist olmak istiyorum.’ Ben bunları okudukça Calvino ile daha da kendimi özleştirdim. Bu sene Columbia Üniversitesi’nde ‘Siyasal Roman’ dersi veriyorum. İhtilaller, kanlar… Her türlü siyasi entrikalar okuyoruz.
Türkiye hâlâ demokratik bir ülke ve fikir özgürlüğü olmasa da.. Günümüzde siyaseti kim kime oy veriyor, sandık için yapıyoruz. Türkiye de bu türlü bir ülke. Sandıkta tesirli olmak için de her türlü numara yapılıyor.”
Calvino’nun “Sandık Gözlemcisi’nin Uzun Günü” kitabına tekrar değinen Orhan Pamuk, “Savaştan sonra İtalya’da seçim durumunda vakıflara baskı yapılıyor, vakıflar kullanılıyor. Seçimde oy vermeye çalışılıyor. Dürüst, saydamlığı, baş karışıklığını ortaya süren Calvino da bu hususta görüşlerini lisana getiriyor. Italo Calvino’nun kıssasında kendisiyle özdeşleştirdiği kahramanın bir diğer pahası de var. O da alçak gönüllülük. ‘Yaşım ilerledikçe daha alçak istekli olmak istiyorum’ diyor, ya da kahramanı üzerinden bu türlü olması gerektiğini söylüyor.” dedi.
Pamuk kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Burada konuştuğumuz bahisler, ülkenin geleceğini kestirim etme, fikirler beyan etmek. Aslında bütün gazeteciler her vakit bunu yaparlar. ‘Yarın ne olacak, öbür gün ne olacak’ diye sorarlar. Bilhassa yurt dışında çok tesirli olur. Zira Türkiye’de fazla bilmezler. ‘Orhan Pamuk gelmiş soralım, ne olacak, iktidar kalacak mı, ondan sonra ne olacak.’ Siz de çarpıcı bir şey söylerseniz manşet olursunuz. Lakin bu dürüstlük müdür, kimse yarın ne olacağını bilebilir mi? Güneş yeniden doğudan doğacak lakin gelecek sene bu vakitte AKP iktidarda mı olacak, olmayacak mı, Bunu kimse bugün bilebilir mi?
Bugün lider babamız bile bilmiyor, gelecek sene sarayında oturuyor mu, oturmuyor mu? Bunları bilemeyiz, bunlardan konuşmak haddini de kendimde görmüyorum. Türkiye’nin geleceği, meselelerimiz, genel bir toplantıda ben ne diyebilirim ki? Bilhassa yurt dışında bana bu bahislerde konuşmak için baskı yaparlarsa, son romanım Veba Geceleri pek çok ülkede çevrildi. 5 ülkede röportajlar yapa yapa serseme döndüm, bana, ‘yarın ne olacak, Tayyip Erdoğan iktidarda mı kalacak, AKP gidecek mi, Türkiye Avrupa Birliği’ne mi girecek, nasıl bir ülke olacak, yoksullaşıyor mu?’ üzere sorular… Ben de diyorum ki, ‘Kardeşim bakın bir tarihi roman yazdım. Geçmişten, kıymetlerden bahsediyorum. Siz yarın ne olacağını lütfen tarihi romancıya değil, bilim – kurgu müelliflerine sorun’ diyorum, geçiştiriyorum.“
“Italo Calvino’nun ruhuyla, benim için optimist senaryo halkın oyuyla mevcut iktidarın seçimi kaybederek, dürüstçe, barış içerisinde gitmesi”
Onun için, bugün ve yarın ne olacağını asla size söyleyemiyorum. İnanın, tekrar dediğim üzere; ne siyasetçiler biliyor ne Kılıçdaroğlu biliyor, ne Erdoğan biliyor. Kimse bilmiyor, ortada bir siyasi meydan var, bunun ne olacağını göreceğiz.
Italo Calvino’nun ruhuyla, benim için optimist senaryo halkın oyuyla mevcut iktidarın seçimi kaybederek, dürüstçe, barış içerisinde gitmesidir. Bunun olacağına da tahminen saf bir entelektüel olduğum için inanıyorum. Bunu da büyük bir ihtilal olarak görmüyorum. Bütün problemler ondan sonraki iktidara kalacaktır. Ondan sonraki iktidarın işi de kolay değil. Borç sorunu. Türk milleti, Türkiye vatandaşları, son iki yılda benim hayatımda görmediğim kadar bir yoksullaşma yaşadılar. Bu yoksullaşmayı aksine çevirmek sihirli değneklerle bir anda eski halimize dönmek, bunların da mümkün olacağını sanmıyorum. Bunlarla birlikte birçok kıymet de kayboldu, yok oldu. Onları da kolay yerine getiremeyeceğimizi de düşünüyorum.
Şimdiden iktidara aday olan Halk Partisi’nin (CHP) yönetenler, haklı ya da haksız olarak ‘Biz de olağan ki mevcut otoriter başkanlık seçmenin imkânlarını kullanarak her şeyi düzelteceğiz’ diyor. Onlar da bu makûs elbiseyi üzerlerine geçirmeye ‘düzeltme’ mazeretiyle hazırlar.
“Kötümser senaryoda, seçim sonucu bulanık olacak, oy oranları birbirine yakın olacak, çeşitli çamurluklar, pislikler olacak”
Ekonomik olarak benden önce pek çok akıllı kişi size kestirimlerini söylemişlerdir. Sosyolojik olarak olacakları söylemişlerdir. Birebir halde ben de bir varsayım yapmak istemiyorum lakin siyasi olarak karamsar varsayımım ise, seçim olacak, seçimde zati mevcut iktidar seçimin sonucunu kabul etmeyeceğini çeşitli mazeretler ileri sürerek söyleyecek. Ya da seçimde en kuvvetli adayın son beş dakikada ‘terörist’ olduğunu öğreneceğiz. Ya da seçim sonucu bulanık olacak, oy oranları birbirine yakın olacak. Çeşitli çamurluklar, pislikler olacak. Bu da karamsar senaryo. Bu iktidar ile öbür iktidar birbirine girecek, memleketin hali daha da makus olacak. Lakin ben, bunları söylemeye gelmedim buraya. Ben bir müellifim. Ekonomistler, sosyologlar, gazeteciler iddialarını gerçeklere dayandırarak söyleyebilirler. Ben size birtakım kendi değerlerimden bahsedeceğim.
“Evet, yaşım ilerledikçe optimist oluyorum”
Evet, yaşım ilerledikçe optimist oluyorum. Tahminen de optimistlik; Calvino’nun Sandık Müşahidi isimli kısacık romanın kahramanı üzere, optimistlik insanın yaşlandıkça, bilgi sahibi hayli, işlerin ne kadar berbat olduğunu gördükçe, bir zırh üzere üzerine kuşanması gereken bir şey. Lakin kendimizi optimistlikle kandırarak devam edebiliyoruz, bu toplantılara katılabiliyoruz.
‘Aman boş ver, Amerika’dayım’ demiyoruz. Sorumluluk hissediyoruz, optimist olmaya çalışıyoruz. Konuşmamızın bir tesiri olduğuna inanmaya çalışıyoruz. Yarın ne olacak, bilmiyorum. Siz de bilmiyorsunuz. Kimse de bilmiyor bence. Hepimiz bildiğimizi zannediyoruz. Bütün yazı arkadaşlarımla ‘yarın ne olacak, seçimde AKP kaybederse bunu kabul edecek mi etmeyecek mi?’ diye konuşarak geçirdim. Bunu da kestirim olduğunu sadece bir manada ‘geyik’ yaptığımızı ya da duygusal olarak kendimizi yatıştırdığımızı da düşüne düşüne bu konuşmalara girdim.
“Benim için fikir özgürlüğü birinci değerdir”
Şimdi kendi bedellerimi söyleyeyim biraz. O bedelleri de optimist olarak ele alacağım. Başlıkları söyleyeceğim, karamsar olarak da ele alacağım. Benim için düşününce hem Türkiye için hem kendim için en değerli kıymet fikir özgürlüğüdür. Birinci bedelim budur. Ülkemde niyet özgürlüğünün birinci kıymet olmasını isterim. Dine inanmak, derin bir formda laik olmak, laikliği her şeyden üstün görmek, dini bedelleri her şeyden üstün görmek… Tüm bu görüşleri anlıyorum, kabul ediyorum, bu tavra sahip olan insanlara hürmet duyuyorum. Ancak benim için Türkiye’de ıslahat olması, düzgün bir ülke olması, yaşamaktan gurur duyacağım, daha da çok sahipleneceğim, ‘hayatımı boşuna geçirmedim’ diyebileceğim bir ülke olması için fikir özgürlüğünün gerçekleşmesi lazım.
“Laf olarak fikir özgürlüğünü Anayasa’ya koyuyoruz lakin uygulayan yok”
Anayasa’da da var fikir özgürlüğü. Herkes sırası gelince söylüyor. Fikir özgürlüğünün gerçek en üst kıymet olması lazım. Niyet özgürlüğünün, öteki öbür değerlerimizden sonra gelmemesi lazım. Anayasa ile ceza kanunlarımız çelişiyor. Buralara girmek istemiyorum. Laf olarak fikir özgürlüğünü Anayasa’ya koyuyoruz fakat uygulayan yok. ‘Düşünce özgürlüğü olsun lakin bayrağıma, dinime bir şey olmasın, onlar eleştirilmesin.’ Yok, fikir özgürlüğü demek onların da eleştirilmesi demek. Cumhurbaşkanı’nın da eleştirilmesi demek, tarihteki olayların da konuşulabilmesi demek. Sevmediğimiz en saçma bulduğumuz, berbat bulduğumuz kanıların de söylenebilmesi demek.
“Ben Türkiye’de ister iktidarda, ister muhalefette niyet özgürlüğünü en üst paha olarak görmüyorum”
Düşünce özgürlüğünü ya en üst bedel yaparsınız, ya da o bir süstür. Bunu yapmaya hazır mıyız? Ben Türkiye’de ister iktidarda ister muhalefette fikir özgürlüğünü en üst kıymet olarak görmüyorum. Herkes fikir özgürlüğüne, ‘kendi işine geldiği zaman’ bakıyor. Buyurun Osman Kavala, Ahmet Altan... Haksız bir halde birisi mahpusa tıkıldığı vakit aklımıza geliyor. ‘Ah işte bunu hoş kullanırım, niyet özgürlüğü de yok derim, etrafa da bunu yayarım’ diyor. Fakat birebir kişi 5 dakika sonra değişik bir yerde niyet özgürlüğünün kendisi kısıtlamasın istiyor.
“Kendimi ‘kozmopolit’ olarak görmüyorum”
Kendimi ‘kozmopolit’ olarak görmüyorum. Ancak maşallah, Türkiye’de herkes ‘ben milliyetçiyim’ dediği için, herhalde ben Türkiye’dekilere ‘kozmopolit olmuşum’ diyorum. Çok kültürlülüğe de inanıyorum. Bu ülkede evvelce Ortadokslar, Rumlar, Ermeniler, Yahudiler yaşardı. Benim en son romanım 1901 yılında geçen ‘Veba Geceleri’ sırasında İstanbul’un nüfusunun yarısı gayrimüslimdi. Bugün bu yüzde 1’in altına düştü.
Fakat diğerleri geliyor artık. Onlar da ileride kardeşlerimiz olacak. Afganlar, Suriye’den gelenler, Araplar… Bunlara kardeş üzere, kozmopolit üzere davranmaya hazır mıyız, yoksa halkın bizim kadar eğitimli olmayan insanları onları ‘düşman’ olarak görüp milliyetçi bir öfkeye kapılmasından ‘fırsat fırsattır’ diyerek oy koparmaya mı çalışıyoruz? Bu ülkenin Kürtlerini sahiden ‘kardeş’ olarak görmeye hazır mıyız? Yoksa ortada ‘Diyarbakır Hapishanesi’ni müze yapalım, şimdiye kadar oraları bombalayıp dümdüz ettiğimizi unuttururuz. Tahminen birkaç oy daha alırız’ diye mi bakıyoruz? Bu bedelleri biraz açmak, kendimin de bu türlü yaşadığını, ülkenin de bu türlü yaşadığını görmek istediğim için söylüyorum bunu.
Her şeyi Türkleştirmek, lisanımızı, kültürümüzü, hayalimize kendimize nazaran bir lisana, kültüre, kimliğe nazaran elimizde çekiç herkesin başını kırarak tek bir yere mi çekmek istiyoruz yoksa diğerinin, komşumuzun din, lisan, ırk, kültür, yeme – içme alışkanlığını bizim için rahatsız edici, nahoş bir şey olarak görmeden yaşayabilmeyi mi istiyoruz? Benim için bunlar değerli.
Benim üçüncü kıymetim, Batılılaşmacılık. Bazen bu pahaları yazarken, ‘benim yazdığım bedeller Halk Partisi’nin bedellerine benzemeye mi başladı’ diyorum. Halk Partisi zamanı değil batılılaşmacılık. Halk Partisi gitgide milliyetçi bir parti oldu. Sıkıntı bir durumda. Bir yandan içindeki milliyetçi, batılılaşma aksiliği, yerelci hislere seslenebilmek, o oyları kaybetmeme telaşı taşıyor. Bir yandan da çağdaş olmak, çağdaş olmak, Türkiye’ye hâkim olmak ve ülkeyi Batılılaştırmak, çağdaşlaştırmak. Batı dünyasının Avrupası haline getirmek istiyor. Batılılaşmacı olmak geleneğe karşı, kaba, görgüsüz, saygısız olmak manasına gelmiyor. Bütün hayatım boyunca romanlarım, ben bir Batı romanını kullandım.
Zihin üslubu olarak roman, Batılı üzere düşünmeyi gerektirir. Ya da şöyle söyleyeyim, öteki türlü düşünmeyi gerektirir. Bütün hayatım boyunca bu türlü yaptım fakat bu türlü yaparken de klasik Osmanlı öyküleri, eski tasavvufi kıssaları, tarihi hiç çekinmeden kullandım. Benden evvelki daha laik, daha solcu jenerasyon, o öykülerle ilgilenmiyorlardı bile. Ben ise bunun yapılabileceğini, son derece yeni çağdaş şeyler çıkabileceğini gösterdim.
“Yalnızca gelenekçi, milliyetçi, Osmanlıcı olursanız, içinize kapanırsınız”
Ama sadece gelenekçi, milliyetçi, Osmanlıcı olursanız, içinize kapanırsınız. Dünyanın size düşman olduğuna inanmaya başlarsınız. Osmanlı’nın sadece Batı’yı fethetmesiyle, Hristiyanları öldürmesiyle, onların topraklarını ele geçirmesiyle ilgilenirsiniz. Ben de seviyorum Osmanlı’yı lakin onun öbür yanlarını görüyorum. ‘Veba Geceleri’ Osmanlı’nın çöküşü, dağılışı, yok oluşu, bitişiyle ilgili sevgiyle yazılmış bütün detayları olan bir romandır.
Gelelim bir kıymetli öteki kıymete… Bir laikim ben… Tahminen Halk Partisi’nin ‘geleneksel laiki’ üzere değilim lakin dinin siyasete karışmaması gerektiğini düşünüyorum. Dinin de siyasete bulaşmaması gerektiğini düşünüyorum. Herkes ibadetini istediği üzere yapmalı, yapabilmeli. Bu da büyük bir olay, skandal; ‘vay oruç tutmadı’ ya da ‘oruç tuttu.’ Bizde hiç oruç tutana laf gelmez. Lakin ‘şunu yaptı, bunu yaptı, mescide gidiyor, başını örtüyor, örtmüyor…’ Bunların sorun olmadığı bir ülkede yaşamamız gerektiğini düşünüyorum.
‘Kar’ isimli romanım, 20 yıl önce başını örten kızların üniversiteye alınıp alınmamasıyla ilgiliydi. Herkes ‘aman ne kadar büyük husus oldu.’ Ne yazık ki bu mevzu dünyada bitmedi. Artık birebir bahis hem Hindistan’da var bir biçimde, orada kızların Müslümanlara eziyet olsun diye… Hindistan’ın Müslüman sayısı Türkiye’den yüksektir. Başlarını açmaya çalışıyorlar. Tam aksisi İran’da var. Motamot benim ‘Kar’ romanında olduğu üzere. Bayanlar örtülerini yakıyorlar. Benim bu husustaki laik görüşüm, bu bahislere erkeklerin hâkim olduğu devletler karar veremez. Ne Modi (Narendra Modi-Hindistan Başbakanı) karar verir ne Trump (Donald Trump-Eski ABD Başkanı) karar verir. Amerika’da da kürtaj konusu, çocuk aldırma konusu… Trump yüzünden bayanlar kendi gövdelerinin kendi haklarına karar veremiyorlar, Anayasa Mahkemesi karar veriyor.
“Faiz kararı, şu bu kararlar dini asıllara dayandırılırsa, millet fakirlikten kırılıyor”
Laiklik benim için devletin bu işlere burnunu sokmaması demek. İktisatta de dinin devlet işlerine karışmaması demek. Faiz kararı, şu bu kararlar dini asıllara dayandırılırsa, millet fakirlikten kırılıyor, lakin bunu eleştiremiyor bile. Dine bakarak faiz kararı alınmaz. Çok net bu hususta görüşlüyüm. Laiklik bence budur.
Benim için bir diğer değerli husus, eşitlikçiliktir… Yani yeniden de aramızdaki kültürel olarak sınıf farkları, ırk farkları, cins farkları, ‘başka millettensin’ ya da ‘o milletten, misin değil misin?’ Bu bahislerin önemsenmesi büyütülmesi ayıp geliyor bana. Kimsenin hangi dinden, hangi cinsten, ‘annesi ne, babası ne?’ Hele Türkiye üzere aslında güçlü bir potada ırkların, dinlerin, kanların eridiği bir ülkede bunları karıştırmak yangına körükle gitmek üzere bir şey.
“Hepimiz eşitiz”
Hepimiz eşitiz. Anayasa’da bu yazıyor da uyguluyor muyuz? Pek fazla uyguladığımızı görmedik. Herkes soyundan tutun sınıfına kadar herkes birbirinin ortasındaki eşitsizliği vurguluyor. Sınıfsal eşitsizlik de benim eşitsizlik kavramıma girer.
“Ülkemizin şu anda yaşamakta olduğu en büyük skandal rezil durum, fakirliktir”
Şimdiye kadar Türkiye’de sınıf farkı tarihinde bu kadar yoksul ve zenginin hayat şeklinin birbirinden koptuğunu görmedim. Ülkemizin şu anda yaşamakta olduğu en büyük skandal rezil durum, fakirliktir. Ben bir ülkenin tarihinde bu kadar süratle yoksullaşma de görmedim. Bunlardan bahsetmemek, bunu yerine ‘Amerika’da apartmanı varmış, bilmem nerede şunu başarmış.’ Evet! Silah yapıyoruz dünyaya satıyoruz, tebrikler. Türkiye bunu başardı. Drone’lar yapıyorlar, satıyorlar. Bunlarla övüneceğinize lütfen halkın ne kadar yoksul olduğunu konuşun.
Benim için bir öbür paha açıklıktır… İnsan aklının her şeyi anlayabileceği ‘gizli kumpaslar’ falan olmadığı, yüzde 80’e yakın enflasyonun Amerika’nın, Batı’nın, kimse artık ‘kumpası’ olduğuna inandırılmış kitlelerimiz var. Hem bir fikir özgürlüğü olmayışından ötürü oluyor, hem de maşallah her şeyi kumpasla açıklamaya çalışan beşerlerle dolu bir ülkede yaşadığımız için de oluyor.
Benim için bir diğer bedel barışçılıktır… İki de bir ‘şurayı fethettik, burayı fethettik, ordularımız Suriye’nin şurasına girdi…’ Bunları konuşmaya, tartışmaya hazır kimse yok etrafta. Bir diğer ülkenin topraklarına girmeden önce halka gidip sormalıyız, ‘bu gerçek mu, gerçek bir şey mi yapıyoruz?’ Öteki ülkeye gidip neredeyse vali tayin ediyoruz. Bunun barışçılıkla alakası yok. Bu bahisleri konuşmalıyız. Saydam bir toplumda yapabiliriz bunu. Bugün bir yeri işgal eder oradan toprak alırsınız sonra onu 10 sene sonra öteki bir nesil onun acısını çıkarır. Bakalım tahminen millet o sırada ‘aferin, çok hoş yaptın’ bayraklarla olayı kutlayabilir.
Bu Ecevit’in Kıbrıs vaktinde da olmuştu. Artık de oluyor. Her büyük ordu tutmak, silahlar satın almak için en sonunda çocukların okul parasından, yaşlıların hastane parasından kesip bunları silahlara veriyorsunuz.
“Türkiye’deki mülklerin yüzde 60’a yakını erkeklerin üzerine kayıtlı”
Bakınız, Türkiye’de tapu kayıtlara bakın. Ben de bir sefer merak ettim ve baktım. Türkiye’deki mülklerin yüzde 60’a yakını erkeklerin üzerine kayıtlı. Hiç bunu düşündünüz mü? Sadece bu Türkiye’de feminist olmak için kâfi. Bana diyorlar ‘kitaplarında daima bayanları anlatıyor.’ Ben de tipik bir tıp erkeğim. Bayan okurlarım da haklı olarak eleştirirler. ‘Orhan Beyefendi birinci kitaplarınızı çok seviyoruz ancak bayanların dünyasını fazla göremiyorsunuz.’ Karşılığım ‘Evet.’
Tipik önyargılı bir Türk erkeği olduğum için. Kendimi değiştirmeye çalışarak, ıslahat etmeye çalışarak romanlarımı bile öbür türlü yazıyorum. Daha çok bayan kahramanla özdeşleşmeye çalışıyorum, bayanı ezen dünyanın hata ortağı olmak istemiyorum.
Bunlar benim bedellerim. Nitekim geleceği varsayım edemiyorum. Ne Kılıçdaroğlu, ne lider babamız ne bir diğerinin da kestirim edebileceğini sanmıyorum. Siyaset denen şeyi hepimiz görüp yaşayacağız.”