Dünya Doğayı Muhafaza Vakfı (WWF) ve Londra Zooloji Derneği’nin (ZSL) hazırladığı Yaşayan Gezegen 2022 Raporu’nda, 50 yıldan kısa müddette omurgalı çeşitlerin popülasyonunda yüzde 69’luk keskin düşüş görüldüğü açıklandı.
Doğanın sıhhatini 50 yıla yakın müddettir takip eden Yaşayan Gezegen Endeksi, dünya genelinde göğüslü, çift ömürlü, balık, sürüngen ve kuş popülasyonlarını izleyen bir erken ikaz sistemi görevi görüyor. Dünya Doğayı Müdafaa Vakfı (WWF) ve Londra Zooloji Derneği’nin (ZSL) hazırladığı, bugüne kadarki en kapsamlı bulguları içeren Yaşayan Gezegen 2022 Raporu’nda, 1970 ve 2018 yılları ortasında dünya genelinde izlenen cinslerin popülasyonlarında yüzde 69 oranında keskin bir düşüş yaşandığını gösteriyor.
Bölge bazında en büyük düşüşün yaşandığı yer yüzde 94 ile Latin Amerika olurken, global ölçekte en büyük düşüş yüzde 83 ile tatlı su habitatlarındaki çeşitlerde görüldü.
5 BİN 230 CİNSTEN BİLGİ TOPLANDI
2020’den bu yana bilgi setine 838 yeni cins ve 11 bin 11 yeni popülasyon eklenmesi ile Yaşayan Gezegen Endeksi 2022 bugüne kadarki en büyük bilgi setini kullandı. 5 bin 230 cinsin yaklaşık 32 bin popülasyonundan toplanan datalar, toplumun tabiatla ilgisini dönüştürmek için geniş tabanlı hareketlerin planlandığı BM Biyoçeşitlilik On Yılı’nın maksatlarına ulaşma yolunda çok geride kalındığını gösteriyor.
LAMBERTİNİ: GLOBAL GAYEMİZ TABİAT MÜSPET BİR DÜNYA
Raporun bulgularını yorumlayan WWF Global Yöneticisi Marco Lambertini, “Bugünkü ve gelecek kuşakların refahını tehdit eden, birbiriyle irtibatlı iki acil durumla karşı karşıyayız. İklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybı. Aralık 2022’de düzenlenecek BM Biyoçeşitlilik Sözleşmesi’nin uzun vakittir beklenen 15’inci Taraflar Konferansı’nda (COP15) bir ortaya gelecek dünya başkanlarının elinde gezegenin ve insanlığın geleceğini etkileyecek bir fırsat var. WWF, dünya önderlerine biyoçeşitlilik kayıplarını aksine çevirecek ve 2030 yılına kadar ‘Doğa Müspet bir Dünya’ yaratmayı taahhüt eden bağlayıcı mutabakat talep ediyor” dedi.
SIFIR EMİSYON UYARISI
Lambertini, bu mutabakatın tabiat kaybına sebep olan bölümlerin süratli dönüşümü ve gelişmekte olan ülkelere finansal takviye sağlanması dahil süratle atılacak adımlar içermesi gerektiğini vurgulayarak, “Nasıl ki global ölçekte belirlenen ‘2050’ye kadar net sıfır emisyon’ maksadı güç bölümünü yenilenebilir güç kaynaklarına yönlendirdiyse, ‘2030’a kadar tabiat pozitif’ maksadı de tabiat kaybına neden olan tarım, balıkçılık, ormancılık, altyapı ve madencilik bölümlerini değiştirerek, sürdürülebilir üretim ve tüketime yönelik dönüşümlere ivme kazandıracak” diye konuştu.
ASLI PASİNLİ: GLOBAL İKTİSAT VE MİLYARLARCA İNSANIN GEÇİMİ, TABİATA BAĞLI
WWF-Türkiye Genel Müdürü Aslı Pasinli, doğal kaynakları rastgele bir bedel ödemeden, savurgan ve sürdürülemez bir formda kullanabileceğimiz istikametindeki varsayımların geçersizliğinin artık apaçık ortada olduğunun altını çizdi. Pasinli, şunları kaydetti:
“Bedeller, çok hava şartlarından kaynaklanan can ve mal kayıpları, kuraklık ve sellerle ağırlaşan yoksulluk ve besin güvenliği sorunu, toplumsal karışıklıklar, artan göç dalgaları ve zoonotik (hayvan kaynaklı) hastalıklar olarak karşımıza çıkmaya başladı. Tabiatın kaybı, etik yahut ekolojik bir sıkıntı olarak algılanmaktan çıktı; ekonomimiz, toplumsal istikrarımız, kişisel refahımız ve sıhhatimiz için hayati ehemmiyeti dikkate alınarak daha geniş manada yorumlanıyor ve bir adalet problemi olarak görülüyor. Çevresel kayıplardan en çok dünyanın en savunmasız toplulukları etkileniyor. Global iktisat ve milyarlarca insanın geçimi tabiata bağlı. İklim, etraf ve toplum sıhhati krizlerini önlemek için biyolojik çeşitlilik kayıplarını önlemek ve hayati değere sahip ekosistemleri geri getirmek, global gündemin en değerli unsurları haline gelmeli.”
TEHLİKELER VE NELER YAPILMALI
2022 Yaşayan Gezegen Raporu’nda şu tabirler yer aldı:
“Gezegenin bir biyoçeşitlilik ve iklim krizinin ortasında olduğunu ve harekete geçmek için son bir talihimiz kaldığını ortaya koyuyor. Karada, tatlı sularda ve denizlerde birçok bitki ve hayvan tipinin doğal ömür alanlarını yok eden yahut parçalayan arazi kullanımı değişiklikleri, tabiata yönelik mevcut en büyük tehdidi teşkil ediyor. Öte yandan, global sıcaklık artışını 1,5 derece ile sonlandırmayı başaramazsak, önümüzdeki yıllarda iklim değişikliği biyoçeşitlilik kaybının baskın sebebi haline gelecek. İnsan kaynaklı global ısınma, dünyanın doğal yapısını değiştirirken kitlesel ölümlere ve birtakım çeşitlerin tümüyle yok oluşuna neden oluyor. Derecenin onda biri oranında gerçekleşen her bir ünite sıcaklık artışının, bu kayıpları ve insan hayatı üzerindeki olumsuz tesirleri artırması bekleniyor. Ormanlar iklimin dengelenmesinde kritik kıymete sahip. Lakin ormansızlaşma bu hayati fonksiyonun yanı sıra sıcak hava dalgalarının tesirine karşı tampon oluşturma ve tarım alanlarına tatlı su sağlama üzere başka ekosistem hizmetlerini de tehdit ediyor.
Günümüz ziraî besin sistemlerinin birçok sürdürülebilir değil ve şu anda yönetildiği formuyla gayeye da hizmet etmiyor. Sürdürülebilir Kalkınma Maksatlarına ulaşmak için ziraî besin sistemleri insanları ve gezegeni besleyecek, adil geçim kaynaklarını geliştirecek ve sağlam ekosistemler inşa edecek biçimde dönüştürülmeli. Beşerler neredeyse iki dünyada yaşıyormuş kadar fazla ekolojik kaynak tüketiyor. Bu durum gezegenimizin sıhhatini ve insanlığın geleceğini yıpratıyor. Teknolojik, ekonomik ve toplumsal etkenler bakımından esaslı, sistemsel bir tekrar yapılanma ile tabiatın makûs gidişatını aksine çevirme talihimiz olabilir.” (DHA)