Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) dünya genelinde ve bilhassa ABD’deki faaliyetlerini araştıran avukat, Hukuk firması Amsterdam & Partners’ın (LLP) sahibi olan Robert Amsterdam’ın İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi’ne yazdığı mektup 20 Ağustos’ta Hürriyet Gazetesi’nde yayınlandı. Türkiye’nin kabul etmediği “Ekümenik” tabirinin kullanıldığı mektupta “Patrik Cenapları Ekümenik Patrik” titrine yer verildi. Öte yandan FETÖ’nün darbe teşebbüsüyle ilgili “İhtilal” tabiri kullanıldı.
İLGİLİ HABERLER:
EMEKLİ BÜYÜKELÇİ’DEN TEPKİ
Berlin, Bonn, Abu Dabi, Bükreş Büyükelçiliği ve BM Daimi Temsilciliği misyonlarını yürüten emekli büyükelçi Tugay Uluçevik, evvelki gün toplumsal medya hesabında, Hürriyet gazetesinde Fener Rum Patriği Bartholomeos’a hitaben yayınlanan mektupla ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Tugay Uluçevik’in yazısı şöyle:
“Günlük gazetelerimizin birinin evvelki (20 Ağustos 2024) nüshasında tam sayfa ve İngilizce ve Türkçe olarak “Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin Vekili sıfatıyla “Robert Amsterdam, Amsterdam & Partners LLP, DANIŞMAN – UKRAYNA ORTODOKS KİLİSESİ” imzasını taşıyan bir açık mektubun ilân biçiminde yayınlandığını gördüm.
Mektubun tarihi 12 Ağustos 2024’tür.
Mektubun alıcı kısmında şunlar kayıtlıdır:
“Patrik Cenapları, Ekümenik Patrik, 342 20 Fener-Haliç, İstanbul, Türkiye.” [His All-Holiness, The Ecumenical Patriarch, 342 20, Fener-Haliç İstanbul, Turkey]
Mektup “Saygıdeğer Zatıâliniz” [Your All-Holiness] hitabıyla başlamaktadır.
Türkiye’nin ismi İngilizce metinde “Türkiye” değil “Turkey” olarak yazılmıştır.
Mektubun ana konusu, Ukrayna Hükûmeti’nin de takviyesindeki Ukrayna’nın Ortodoks Kilisesi’nin [Orthodox Church of Ukraine – OCU] Rusya yanlısı Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne [Ukrainian Orthodox Church – UOC] yaptığı baskılar, UOC’un yasaklanmasına yönelik teşebbüsler ve Fener Rum Patrik’inin bu baskılara ve teşebbüslere verdiği dayanaktır.
Robert Amsterdam daha evvel de Fener Rum Patrik’ine 27 Mart 2024 tarihli bir mektup göndermiş ve mektup Türkiye’de yeniden son mektubu yayımlayan gazetede çıkmıştı.
O vakit mektupta kullanılan birtakım sıfatlar hakkında görüşlerimi açıklamıştım.
https://x.com/tugayulucevik//TugayUlucevik/status/1773699327115792808
Robert Amsterdam son mektubunun ikinci paragrafında “yakında Türkiye’ye bir seyahat gerçekleştireceğini”; “Fethullah Gülen’in devrimci faaliyetlerine karşı” savunma konusundaki çalışmaları nedeniyle “Cumhurbaşkanlığı ile derin bağlantılarının” bulunduğunu; bu vesileyle Fener Rum Patrik’i (Zat-ı Âliniz deniliyor) ile bir ortaya gelerek “UOC’un yok edilmesine” yönelik eforlar ve OCU’nun bu eforlarda oynadığı rolü görüşmek istediğini söz ediyor.
Robert Amsterdam Türkiye “Cumhurbaşkanlığı ile derin irtibatlarının bulunduğunu” vurguluyor olması sebebiyle bu şahıs ve mensubu olduğu hukuk firması hakkında internete başvurdum.
https://amsterdamandpartners.com/about-amsterdam-partners-llp/
https://amsterdamandpartners.com/staff/robert-amsterdam/
Öne çıkan bilgilere nazaran,
“Amsterdam & Partners LLP, siyasi açıdan güçlü ve krize yatkın ortamlarda faaliyet gösteren hukuk firmalarına, şirketlere ve bireylere stratejik dayanak sağlayan başkan bir milletlerarası hukuk firmasıdır.”
“Kurucu ortak Robert Amsterdam, memleketler arası hukukta başkandır ve 40 yıldır önde gelen şirketleri ve hükümet önderlerini savunmakta ve danışmanlık yapmaktadır.”
“Robert Amsterdam, gelişmekte olan pazarlarda yüksek profilli davalar üzerinde çalışan 40 yıllık tecrübeye sahip memleketler arası bir avukattır. Londra ve Washington DC’de ofisleri bulunan butik memleketler arası hukuk firması Amsterdam & Partners LLP’nin kurucu ortağıdır.”
“Uluslararası kamu hukuku, milletlerarası ceza hukuku ve siyasî hususlarda avukatlık ortasındaki sinerjiyi araştıran yenilikçi bir uygulamayla Amsterdam, çok sayıda egemen hükûmet, siyasi parti ve adayları, yüksek bedele sahip bireyler, yabancı yatırımcılar ve çokuluslu şirketler tarafından avukat, danışman olarak tutulmaktadır. Mevcut ve geçmişteki müşterileri ortasında Türkiye Cumhuriyeti, Moğolistan eski Başbakanı Chimed Saikhanbileg, Zambiya eski Cumhurbaşkanı Rupiah Banda, Tayland eski Başbakanı Thaksin Shinawatra ve Rus milyarder Mikhail Khodorkovsky yer almaktadır.”
“Türkiye Cumhuriyeti, 2016 darbe teşebbüsünden kısa bir mühlet evvel, Türk din adamı Fethullah Gülen liderliğindeki örgütün faaliyetlerini araştırmak üzere Robert Amsterdam ve Amsterdam & Partners LLP takımını görevlendirmiştir.”
Türkiye’de ilân halinde yayımlanan mektupların sahibi Robert Amsterdam’ın bir milletlerarası hukukçu, avukat olarak haiz olduğu üstün nitelikler ile Türkiye tarafından FETÖ’nün faaliyetlerini araştırmakla görevlendirildiğine dair memleketler arası kaynaklarda yer alan bilgilerin ve bilhassa “Türkiye Devleti’nin çıkarlarını …savunma konusundaki çalışmalarım nedeniyle Cumhurbaşkanlığı ile derin ilişkilerim bulunmaktadır” formundaki şahsen kendi tabirinin ışığında, adıgeçenin Türkiye’nin iç ve dış siyasete ait hassasiyetlerini; belli kavramlara hangi manaları ve emelleri yüklediğini, muhakkak mevzular için hangi kavramları kullandığını yahut kullanmadığını biliyor olmasını varsayabiliriz.
Gel gör ki bu varsayımımız Robert Amsterdam’ın mektubunda kullandığı tabirler ve birtakım kavramlar karşısında çökmektedir.
“Türkiye’nin çıkarlarını savunmak” için kiralandığını belirten Robert Amsterdam, daha Türkiye’nin isminin yabancı lisanda de “Türkiye” olarak kullanılmakta olduğunun farkında değildir. Kelamda mektubunda hâlâ İngilizce “Turkey” ibaresini kullanmaktadır.
Aynı formda, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin çıkarlarını savunması için Devletimiz tarafından kiralandığı anlaşılan Robert Amsterdam, Fethullah Gülen’in Türkiye’de resmen ve hukuken terör faaliyeti olarak bedellendirilen ve görülen hareketlerini mektubunda “devrim faaliyetleri” [revolutionary activities] olarak zikretmektedir.
Esasen, üstte da alıntıladığım üzere, Türkiye’de “FETÖ” kısaltmasıyla zikredilen örgüt, Robert Amsterdam’ın ortaklarından bir olduğu “Amsterdam & Partners LLP” firmasının internet sayfasında “Türk din adamı Fethullah Gülen’in liderliğindeki örgüt” biçiminde kaydedilmektedir.
Bu kişi “Türkiye’nin çıkarlarını” nasıl savunmaktadır?
Siyasî mevzularda hem de Türkiye’ye avukatlık yahut danışmanlık hizmeti verdiği anlaşılan Robert Amsterdam’ın İstanbul’daki Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Maddelerine nazaran taşıdığı statüden bihaber olduğu düşünülebilir mi?
Görüşüme nazaran, Robert Amsterdam imzasıyla vakit zaman Fener Rum Patrik’ine gönderilen ve bir gazetemizde ilân biçiminde yayımlattırılan mektupların temel emeli, Ukrayna’daki Rusya yanlısı Kilise UOC’un savunulması değildir.
Güdülen temel maksat, Türkiye’nin maddelerine nazaran Türkiye’de bir din kurumu olan Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin Patrik’inin, Türkiye’nin kanunlarına, mahkeme kararlarına ve dış siyasetinin temel unsur ve amaçlarına ters olarak şahsı ve Patrikhane için kullanmakta ısrar ettiği “ekümenik” sıfatının, unvanının, Ukrayna’daki Kiliseler ortasındaki çatışmadan bilistifade memleketler arası plânda yaygınlaştırılmasının sağlanması ve Türkiye’de de kamuoyu nezdinde kabul görmesi yolunda algı yaratılmasıdır. Bu mektuplar, bu türlü sakim bir amaçla yürütülen algı operasyonunun materyalidir.
Konunun asıl ziyadesiyle düşündürücü olan veçhesi de Robert Amsterdam’ın ısrarla ve inatla “Ekümenik Patrik” ve “Ekümenik Patrikhane” tabirlerini kullanıyor olduğu mektuplarını Türkiye’de hem de en yaygın biçimde yayınlatabiliyor olmasıdır.
Bu olguyu emsal alan birtakım Türkiye düşmanlarının Türkiye’de muhakkak şahıslar için kullanılması caiz olamayan hitap halleriyle, yakıştırma unvanlarla mektup formunda ilân yayınlatmaya teşebbüs etmeleri halinde ne olacaktır?”
AYİN GERÇEKLEŞTİ
Trabzon’un fethi olan 15 Ağustos’ta düzenlenmesi planlanan lakin reaksiyonların akabinde ertelenen Sümela Manastırı’ndaki ayin yapıldı. Ayini yönetmesi beklenen Fener Rum Patriği Bartholomeos ayine katılmadı. Patrik Stefanos Dinidis, Ekümenik tartışmaları ile reaksiyon çeken Bartholomeos’un selamlarını getirdiğini söyledi.
Trabzon’un Maçka ilçesinde, Karadağ’ın Altındere Vadisi’ne bakan eteğindeki Sümela Manastırı’nda ayin yapıldı. Sümela Manastırı’nda 11’incisi olan ayini, Gelibolu Metropolitine bağlı Patrik Stefanos Dinidis yönetti. Sümela Manastırı’nda ayin yapmaktan duydukları memnuniyeti lisana getiren Dinidis, “Biz bu toprakları paylaşan Müslümanlar ve Hristiyanlar ve yurt dışından gelen Ortodoks konuklarımızla birlikte Meryem Ana’nın yüksek huzurunda toplandık. Ülkemizde ve dünyada daimi barışın ve dayanışmanın tesisi için dua ettik.” dedi.
EKÜMENİK TARTIŞMASI
Ukrayna Barış Konferansı için 19 Haziran tarihinde İsviçre’de bulunan Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis ve İstanbul Fener Rum Patriği Bartholomeos tepe ortasında bir ortaya geldi. Bunun yanı sıra Patrikhane’nin milletlerarası bir mutabakata imza atması ise ayrıyeten tartışma konusu oldu.
PATRİKTEN TARTIŞMA YARATAN İMZA
İkili görüşmenin yanı sıra, konferansta Patrik’in “devlet statüsünde” yer alması ve imzacı olması tartışma yarattı. Katoliklerin merkezi olan Vatikan’ın, devlet olmasına karşın gözlemci olarak katıldığı konferansta imza yetkisi verilmesi dikkat çekti.
İLGİLİ HABER:
EKÜMENİKLİK SÖZÜNÜN ANLAMI
Ekümeniklik daha çok Hristiyan aleminde kullanılan bir sözdür. Farklı din kümeleri ve mezhepler ortasında birlik kurmayı gayeler. Ortodokslar, Katolikler ve Protestanlar Ekümeniklik ve Ekümenizm kavramlarını farklı formda yorumlamaktadır. Örneğin, Protestanlar için temel manada bir dini birliğin sağlanması yeterliyken; Katolikler tüm kiliselerin kendi çatıları altında toplanmasını talep eder. Ortodokslar ise Ekümenizme karşı çıkarak tek kilisenin kendileri olduğunu ve tüm kiliselerin kendilerine bağlanmasını istemektedir.
Dünya Patriği manasına da gelen ‘Ekümen’ kavramı, tarihte birinci sefer Yavuz Sultan Selim (Osmanlı İmparatorluğu) periyodunda ortaya çıkmıştır. Sultan Selim’in Mısır’ı fethinden sonra İskenderiye ve Antakya Patrikleri İstanbul’daki Patrikliğe bağlanmış ve buradaki idare de kendilerini ‘Dünya Patriği’ yani; ‘Ekümen’ olarak ilan etmiştir.
Ancak günümüzde ‘Ekümen’ yahut ‘Ekümenik’ diye bir kavram yoktur. Fener Rum Patrikliği’nin himaye ettiği alan Gökçeada, Bozcaada ve İstanbul ile sonludur. Türel manada da Fener Rum Patrikhanesi’nin ‘Ekümenik’ savının geçerliliği bulunmamaktadır.
LOZAN’A AYKIRI
Lozan Barış Antlaşması’nın azınlıklarla ilgili kararları incelendiğinde azınlıklara özel bir imtiyaz verilmediği görülür. Türk uyruğundan sayılan gayrimüslimlerin kanun ve hukuk tertibi önünde eşitliği temel alınmıştır. Azınlıklar sıkıntısı Lozan Konferansı’nda önemli, tartışmalı geçmiştir. Azınlıkların Türk kanunlarına natürel olduğu, hiçbir ayrıcalıklarının olamayacağı ve Türk Ulusal Hükümeti’nin korunmasının kâfi olduğu kayda alındı.
Antlaşmanın 42. unsuru ile gayrimüslim azınlıklar faydasına olarak kabul edilen şahsi haklar ile aile hakları, Uygar Kanunumuzun yürürlüğe girmesi ile kıymet ve manasını yitirmiştir. Böylelikle Patrikhanelerin dünya işlerinde ve azınlıkların şahsi muamelelerinde hiçbir yetkileri kalmamıştır. Lord Curzon’un 13 unsurluk teklifi İsmet Paşa tarafından reddedildi. Antlaşmanın hususlarında, Birinci Meclis’in en çok reaksiyon gösterdiği noktalardan biri, “Batı Trakya Türklerinin Yunanlıların eline bırakılması ve Patrikhane’nin İstanbul’da kalmasının kabul edilmesi” olmuştur.
Lozan Antlaşmasının “Azınlıkların Korunması” başlığı altındaki unsurlarında, Rum Patrikhanesi ne ismen, ne de özel bir halde zikredilerek yer almıştı. Kelam konusu hususlar, Müslüman olmayan Türk vatandaşlarının din ve ibadet hürriyetleri, din ve ibadet yerleri ile ilgilidir. Ortodoks Patrikliğinin bir dini kurum olarak Antlaşmada rastgele bir teminat ve müdafaa altına sokulmamıştır.