İran, İsrail ile Orta Doğu’da yaşadığı tansiyon akabinde Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile kriz yaşadı.
İki körfez ülkesi İran ile BAE, Hürmüz Boğazı’nın girişindeki üç stratejik ada üzerinde hak tez etmesi krize yol açtı.
Yaşanan kriz, İran’ın Körfez’deki ortaklarıyla yakın alakalar kurma eforlarına ziyan verme tehdidi yaratırken, İran’ın Avrupa Birliği ile bağlarını geliştirmesinin önünde de yeni bir pürüze dönüştü.
İran için son derece hassas olan bu mevzu, AB’nin geçen ay Körfez İşbirliği Kurulu ile gerçekleştirdiği birinci tepenin sonunda İran’ın “adaları işgal” ettiğini tabir eden ortak bir açıklama yayınladı.
AB’nin İran’ı kınayan açıklaması durumu daha da vahim bir hale sokarken, İran’ın Birleşmiş Milletler tüzüğüne ters davrandığını ve BAE’nin egemenliğini ihlal ettiğini belirtti.
136 YILLIK İNGİLİZ HARİTALARINA BAŞVURDU
AB’nin BAE’ye verdiği dayanak karşısında İranlı diplomatlar, İngiltere’nin 136 yıl evvel hazırladığı haritalara başvurdu.
1888 yılında İngiltere’nin Savaş Ofisi tarafından hazırlanan haritalarda, adaların İran’ın bir modülü olarak gösterildiği ve BAE’nin korsanlıkla suçlandığı bilgisi yer aldı.
Kaynak olarak gösterdiği haritalar ile Ebu Musa, Büyük Tunb ve Küçük Tunb adaları, BAE ile İran ortasında 50 yıldır süren mülkiyet uyuşmazlığını yeni bir boyuta taşıdı.
BAE’nin hak savının art planını ise, Şarika Emirliği’nin Ebu Musa’nın sahibi olması ve Ras Al-Hayme Emirliği’nin öbür iki ada üzerinde hak sav etmesi oluşturdu. Her iki emirlikte, 1971 yılında bağımsız BAE’nin bir kesimi olmuştu.
“SADECE ZEHİRLİ YILANLAR DOLU”
1908 yılında adaları işgal eden İngiltere, Süveyş Kanalı’nın doğusuna çekilmesinin akabinde 1971 yılında adaların “himaye” statüsüne son verdi.
Büyük Tunb ve Küçük Tunb üzerinde mutabakat sağlayamayan İngilizler, Ebu Musa için ise Şarika Buyrukluğu ile İran’ın ortaklaşa yönetmesi formülünü ortaya attı.
1992 yılında İran, Ebu Musa’da yaşayan emirlikleri kovarak adanın tüm kontorlüne sahip oldu.
Tunb adalarının, milattan evvel 6. yüzyıldan beri Pers imparatorluğunun bir modülü olduğunu argüman eden İran, İngiltere’nin ayrılmasının akabinde adaları ele geçirdi.
ABD istihbarat servisi CIA, yaklaşık 1.5 kilometre kare büyüklüğündeki Küçük Tunb adasının yalnızca zehirli yılanlarla dolu olduğunu öne sürdü.
İRAN’DAN AB’YE KINAMA
AB’nin 57 paragraflık BAE’yi destekleyen açıklaması İran’da şaşkınlığa neden olukren İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada AB-KİK açıklamasını kınadı.
Sosyal medyadaki paylaşımında Arakçi, “Üç ada her vakit İran’a ilişkin olmuştur ve sonsuza kadar da o denli kalacaktır. Avrupa’nın bölgemizdeki berbat niyetli ‘böl ve yönet’ periyodu çoktan sona ermiştir.” dedi.
İRAN’IN SAVUNMA HATTI
BAE’nin adalar üzerindeki hak argümanını milletlerarası adalet divanı ya da BM aracılığıyla tahkime götürme uğraşları, Tahran’ın üçüncü tarafların müdahalesini reddetmesi nedeniyle şimdiye kadar başarısız oldu.
Ancak BAE, İran Karayolları Bakanlığı’nın yakın vakitte daha fazla konut inşa etme kelamı verdiği adalar konusunda BM güvenlik kurulunun beş üyesinin de diplomatik takviyesini kazandı.
2 bin bireyden az kişinin yaşadığı ve Ebu Musa Adası’nda, sivil nüfüs ile birlikte İran’ın askeri güçleride yaşıyor. Üç ada ortasında sivillerin yaşadığı tek ada olan Ebu Musa, İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki birinci savunma çizgisi olarak görülüyor.