Türkiye’nin, Ukrayna Savaşı sebebiyle Rusya’ya yaptırım uygulamamasının, Batı’yı rahatsız ettiği uzun vakittir milletlerarası basın tarafından lisana getiriliyordu. Lakin Batı, Putin ve Zelenski ile görüşebilen tek ülkenin Türkiye olması ve tahıl mutabakatının imzalanması nedeniyle, Ankara’ya karşı sert bir tavır sergilememişti. Ancak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ağustos ayı başında Rusya’ya gitmesi, burada Moskova ile ekonomik iş birliğini artırma isteğini lisana getirmesi ve Rus Mir kart sisteminin Türkiye’de de kullanılacağının açıklanmasından sonra, Batı başşehirlerinde hareketlilik arttı. Batılı ülkeler, Ankara’nın tavırlarına karşı daha fazla ses çıkarmaya başladı. Batı basını mevzunun üzerine giderken, Ağustos ayı sonunda ABD Hazine Bakanlığı da TÜSİAD’a “uyarı niteliğinde” bir mektup gönderdi.
Tüm bu gelişmeler yaşanırken, İngiltere’nin saygın iktisat gazetesi Financial Times, değerli bir haber yayımladı. Haberde, tüm bu gelişmeler ışığında ABD ve AB’nin, Ankara’ya baskıyı artıracağı tabir edildi.
“Türkiye’nin bankacılık dalının yasa dışı finansman için potansiyel bir art kapı olduğuna ait tasalar duyulurken, ABD ve AB, Rusya’nın yaptırımlardan kaçması için müdahale etmesi konusunda Türkiye üzerindeki baskısını artırıyor.
ABD, Rusya’nın iç ödeme sistemi Mir ile entegre olan Türk bankalarına odaklanırken, Brüksel de telaşlarını Türk yetkililere direkt iletmek için bir heyet hazırladı. Kelam konusu bilgiyi, planların içinde olan iki Batılı yetkili Financial Times ile paylaştı.
TÜRKİYE’YE YÖNELİK BASKI DAHA DA ARTABİLİR
Türkiye’ye yönelik baskı, Batı başşehirlerinin, yeni tedbirler almak yerine mevcut yaptırımların daha sıkı uygulanmasına yöneldiği bir devirde geldi. Bu değişiklik, Putin’in şubat ayında Ukrayna işgali sonrası uygulamaya alınan ekonomik yaptırımların Rus iktisadına bekledikleri kadar ziyan vermediğinin kabulü manasına geliyor. Lakin mevcut tedbirlerde bulunan boşlukların kapatılmasının Kremlin’in finansal can damarlarını yavaş yavaş sıkıştıracağını düşünüyorlar.
Batılı yetkililerden biri, ‘Finansal kesim açıklarına odaklandığımızı göreceksiniz. (…) Örneğin, üçüncü ülke finans kurumlarının, yaptırımlardan kaçınma riski taşıdığı için Mir ödeme sistemiyle ilişki kurmaması gerektiğine dair çok açık bir ileti vereceğiz’ dedi.
AB ve ABD ortasında yaptırımların uygulanmasına ait bu ay yapılan müzakerelerde yer alan Batılı öbür yetkili ise Türkiye’yi ana gaye olarak göstererek ‘Boşlukları kapatmamız gerek’ şeklinde konuştu.
ERDOĞAN SON ATAĞI BATI BAŞKENTLERİNİ ALARMA GEÇİRDİ
NATO üyesi Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan, ülkesinin, ‘dengeli bir yaklaşım’ olarak nitelendirdiği Ukrayna ihtilafına yaklaşımını sürdürüyor. Erdoğan’ın Rusya’ya yönelik yaptırım kararlarını imzalamayı reddetmesi ve son olarak Moskova ile ekonomik iş birliğini artırma kelamı, Türkiye’nin Batılı müttefiklerini alarma geçirdi. Cuma günü Putin ile bir ortaya gelecek olan Erdoğan, geçen ay Mir sisteminin Türkiye’de yaygınlaştırılması konusunda ‘ciddi ilerleme’ kaydedildiğini lisana getirmişti.
MİR SİSTEMİNE DAİR KİMİ TÜRK BANKALARINDAN AÇIKLAMA GELDİ
Türkiye’nin en büyük bankalarından beşi, yani Vakıfbank, Ziraat Bankası, İş Bankası, Denizbank ve Halk Bankası, Rusya Merkez Bankası’nın Visa ve Mastercard’a alternatif olarak geliştirdiği Mir ödeme sisteminin birer üyesi.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) sahibi olduğu özel banka Denizbank ve İran’a yönelik ABD yaptırımlarını atlatma planındaki rolüyle meşhur devlet bankası Halk Bankası, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrası Mir sistemine dâhil oldu.
İş Bankası, siyasetinin, ‘ABD’nin uyguladığı bütün yaptırımlarına harfiyen uyulmasını’ gerektirdiğini belirterek, ‘Yaptırımları yakından takip ediyor ve Mir Kart süreçlerinin bu siyasete uygun olarak yapılması için gerekli tedbirleri alıyoruz’ halinde açıklama yaptı.
Denizbank’tan yapılan açıklamada ise, ‘Biz yaptırım uygulanan bankalarla süreç yapmıyoruz. Rusya’ya yönelik milletlerarası yaptırımlara harfiyen uyuyoruz’ denildi. Halk Bankası, Vakıfbank ve Ziraat Bankası açıklama taleplerine karşılık vermedi.
TÜRKİYE’DEN “RUSYA’NIN YAPTIRIMLARDAN BİZİM ÜZERİMİZDEN KAÇMASINA MÜSAADE VERMEYİZ” MESAJI
Türkiye’nin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Ankara’nın sırf BM dayanaklı yaptırımları uygulamaya yönelik uzun vakittir sürdürdüğü bir siyaset olsa da ‘Türkiye’nin, yaptırımlardan kaçmak için bir kanal haline gelmesine müsaade vermeme siyasetimizde da tıpkı biçimde katıyız’ denildi.
Uygulamayı güçlendirme teşebbüsleri kapsamında AB’nin Mali Hizmetler Komiseri Mairead McGuinness, bahisle ilgili bilgi sahibi bireylerin aktardığına nazaran önümüzdeki ay Türkiye’ye gelmeyi planlıyor. Üst seviye bir AB yetkilisi, ‘Komiser McGuinness, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırganlığı 15 karşısında, mali hizmetlerle ilgili sıkıntıları ele almak ve bilhassa de yaptırımların uygulanmasını görüşmek için yakın vakitte bir dizi ülkeyi ziyaret etti’ dedi.
ABD’NİN TÜSİAD’A GÖNDERDİĞİ MEKTUP
ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, geçen ay Türk iş adamlarına yazarak, ‘Rusya’nın yaptırımlardan kaçmak için ülkenizi kullanmasına müsaade vermeyin’ diyerek onları uyardı ve ‘yaptırım uygulanan, Rusya merkezli varlıklarla süreç yapmanın’ riskleri karşısında da ikazlarda bulundu.
Rusya’nın işgalinin akabinde birinci haftalarda uygulanan yaptırımlarla Batı, Rusya’nın en büyük bankalarını, güç ve savunma şirketlerini ve yüzlerce üst seviye yetkiliyi ve varlıklı iş adamını global piyasadan çıkartmak istedi.
Yaptırımlardan kaçmaya yönelik müdahaleler kapsamında Batı’nın teşebbüslerinde, Ruslar ismine ödemeleri gerçekleştiren şahıslar ve Moskova için paralel ödeme ağları kurulmasına yardım etmiş olan iş yerleri gaye alınacak.
Üç yetkilinin söylediğine nazaran, AB ve ABD tıpkı vakitte Rusya’nın ihracat gelirlerini sürece ya da Batı’nın yaptırımları uyarınca yasaklı olan sanayi ve savunma eserlerini ithal etme bahislerinde Moskova’ya yardım eden varlıkları da amaç alacak.
İki yetkilinin belirttiğine nazaran görüşülen öteki problemler ortasında Rusya’nın yazılım, e-ticaret ve siber güvenlik endüstrilerine dahil olan daha fazla şahsın dahil edilmesi var.
Türkiye’nin yanı sıra, yaptırımlardan kaçmak için muhtemel art kapılara müdahale konusunda yetkililerin söylediğine nazaran Kafkaslar, Orta Asya ve Körfez’deki ülkeler de maksat alınıyor. ABD Dışişleri Bakanlığının yaptırımlar eş koordinatörlerinden James O’Brien, ‘Rusya her kapıyı deneyecektir. Ayrıyeten her ülkenin, onları takip edip bulacağımızı bilmesi gerekir’ dedi.”