Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) İdare Şurası Lideri Kıvanç Zaimler, elektrik fiyatlarına ait kıymetli açıklamalarda bulundu.
Elektrik fiyatlarındaki pahalılığın nedeninin dağıtım şirketleri olmadığını söz eden Zaimler, “Elektrik dağıtım şirketlerinin buradaki rolü zincirin son noktası. Yani elektrik dağıtımı zincirin son halkası. Elektrik doğal gazdan, kömürden, hidroelektrik santrallerinden ve başka yenilenebilir güç santrallerinden üretilir. Yüksek tansiyon sınırlarıyla iletilir ve alçak tansiyon çizgileriyle dağıtılır. Tüketiciye değen en son noktada dağıtım şirketleri yer alır. Burada da maliyeti belirleyen üç ana kalem var. Tüketiciye ulaşan fatura içindeki en büyük maliyet ögesi elektriğin üretimidir. Elektrik üretim maliyetini öncelikle yakıtlar ve bilhassa doğal gaz belirler. Türkiye dahil birçok ülkede de elektrik fiyatları yüklü olarak doğal gaz maliyetine bağlıdır. Hasebiyle doğal gaz, fiyatı milletlerarası piyasalarda dolar bazında ve ham petrol ve ham petrol türevleri bazında piyasaya endeksli olarak belirlendiği için en büyük etkendir. Dağıtım şirketleri fiyatı belirleyemez, fiyat artışı talebinde bulunamaz. Faturalara rastgele bir bedeli keyfi bir biçimde yansıtamaz. Fatura kalemlerinde bir oynama yapamaz. Bugün EPDK, 47,3 milyon müşteri ismine bütün dağıtım şirketi faaliyetlerini düzenler ve denetler. Elektrik fiyatlarının yüksek yahut düşük olmasının nedeni elektrik dağıtım şirketleri değildir. Olamaz da… Zira elektrik dağıtım şirketlerinin çıkar ve gelir modelleri farklıdır. Gelirleri elektrik fiyatlarından bağımsızdır. Çok kolay bir anlatımla elektrik dağıtım şirketleri dağıtım şebekesi için yatırım yaparlar. Bu yatırımı finanse ederler ve bunun geri dönüşünü de lakin 10 sene boyunca sağlarlar. Dağıtım şirketleri tıpkı vakitte elektriğin, tüketicilere kaliteli ve en ekonomik formda ulaştırılmasından da sorumludur. Bu süreçte de kalıcı bir verimlilik sağlarlarsa buradan ödüllendirilirler” dedi.
Dağıtım şirketleri yatırımcılarının bu dala özelleştirme meblağı olarak 13 milyar dolar kaynak aktardığını belirten Zaimler, “Bu teşebbüs ile elektrik altyapısının özel kesim marifetiyle geliştirilmesi ve altyapının güçlendirilmesi hedefleniyordu. Bu gerçekleşti ve gerçekleşmeye devam ediyor. Böylelikle kamu kaynakları daha stratejik alanlarda kullanılmaya başlandı” tabirlerini kullandı.
“DAĞITIM ŞİRKETLERİ FİYATI BELİRLEYEMEZ”
Dağıtım şirketlerinin fiyatı belirleyemeyeceğini ve fiyat artışı talebinde bulunamayacağına dikkat çeken ELDER Lideri Zaimler, “Bugün fiyatları belirleyen EPDK da tüketicinin ödediği elektrik faturalarında, tarifelerde bu özelleştirme için hiçbir karşılık ayırmaz. Kaldı ki dağıtım şirketleri fiyatı belirleyemez, fiyat artışı talebinde bulunamaz. Faturalara rastgele bir bedeli keyfi bir biçimde yansıtamaz. Fatura kalemlerinde bir oynama yapamaz. Bugün EPDK, 47,3 milyon müşteri ismine bütün dağıtım şirketi faaliyetlerini düzenler ve denetler. 21 dağıtım şirketinin hepsine, belli kalite göstergelerinde savlı maksatlar verir ve bu gayeler gerçekleştirmezse bu şirketler ceza alır. Üstün performans gösterdiklerinde ise ödüllendirirler” dedi.
Özelleştirmenin sağladığı yararlara ait bilgiler de veren Zaimler, “Özelleştirmenin tamamlandığı 2013 yılında Türkiye’deki ortalama kayıp oranı yüzde 18,2 idi. Yeni düzeneklerle ve uğraşlarla yüzde 11,9’a kadar geriledi ve gerilemeye de devam ediyor. Bu gelişmenin ülkenin cari açığını azaltıcı bir tesiri olduğu üzere hiç dikkat çekmeyen bir çıkarı daha var: 27 milyon tonluk karbon salımın önlenmesi. Diğer bir örnek vereyim. Davet merkezlerindeki davet cevaplama müddetleri ve karşılama oranları bugün milletlerarası standartların çok üstünde. Tüketici memnuniyetlerinin de buraya yansıdığını görüyoruz” değerlendirmesin bulundu.
TÜRKİYE, AVRUPA’DA EN UCUZ ÜÇÜNCÜ ÜLKE
Tüketicinin tükettiği gücün gerçek maliyetini üstlenmediğini, vatandaşların global güç fiyatlarındaki artıştan korumak için elektrikte bugün birinci kademedeki maliyetin yarısının devlet tarafından üstlenildiğini söz eden Zaimler, “Evde buzdolabı ve çamaşır makinesi için elektrik tüketen ve geçim probleminde olan aileleri desteklememiz lazım. Benim şahsi toplumsal görüşüm bunu destekliyor. Lakin bu aileleri biz direkt destekleyelim, elektrik fiyatı üzerinden değil. Bu uygulama bugün yaklaşık 2,5 milyon haneye uygulanıyor ki bunun geliştirilmesini düşünebiliriz. Bunun dışındaki herkes tükettiği gücün karşılığında gerçek maliyetini ödesin” dedi.
2021 yılsonu datalarına nazaran Türkiye, mesken tüketicileri için Avrupa’da en ucuz üçüncü fiyatı uygulayan ülke” diyen ELDER Lideri, şöyle devam etti:
“Amaç tüketiciyi korumak. Bunda sonuna kadar da hem fikirim. Bir faktör daha var unutulmaması gereken. Sübvansiyon uygulanan ülkelerde, tüketicilerin ister konutta olsun ister iş yerinde yahut endüstride olsun, tasarruf ve verimlilik şuuru gelişmiyor. Hatta ve hatta ucuz ve sübvanse edilmiş elektrikle endüstriyi geliştirir ve hatta buradan ihracat da yaparsanız; yarın öbür gün o eserin ithalatını yapan ülkeler, size rekabeti bozduğunuz gerekçesiyle kota ve gibisi uygulamalar yansıtabiliyor. Bunlar karşımıza çıkıyor”
“TÜRKİYE’NİN MUAZZAM BİR POTANSİYELİ VAR”
Türkiye’nin güneşini, elektrik olarak ihraç etme ve hatta hidrojen olarak bile ihraç etme potansiyeli olduğuna vurgu yapan Zaimler, “Bu telaffuzla iki potansiyelin altını çiziyorum. Birincisi Türkiye’nin yenilenebilir güçteki muazzam potansiyeli. İkincisi teknolojiyi kullanarak sahip olabileceğimiz apayrı bir potansiyel. Günümüzde güneş gücü gerçek manada Türkiye’de son 10 yıldır var. Yanılmıyorsam Mayıs 2022 itibariyle şurası gücün yüzde 10,9’u rüzgar, yüzde 8,3’ü güneşten oluşuyor. Fakat elektrik üretimine baktığımızda yüzde 9,4’ünü rüzgardan, yüzde 4’ünü de güneşten üretiyoruz. Bu çok olağan zira güneş her vakit yok, lakin biz burada çok süratli büyüyoruz. Avrupa’da ve dünyadaki yerimiz de giderek güçleniyor. Hoş bir haber daha var. Son devirde güneş gücünden elektrik üretiminde yüzde 75 yerlilik oranına sahibiz. Birebir vakitte artık güneş paneli üretiminde de Avrupa’da birinciyiz. Dünyada da dördüncü sıradayız” halinde konuştu.
Türkiye’nin güçte bağımsız hale gelmek için farklı adımlar attığını da lisana getiren ELDER Lideri Zaimler, “Ülkemizde petrol ve doğal gaz arama çalışmaları da var. Bunların meyvelerini vermeye başlaması da kıymetli gelişmeler. Hatta hidrojen üzere gelecekte bahsettiğimiz fosil yakıtları büsbütün ortadan kaldırmaya yönelik bahislerde da adımlar atılmaya başlandı. Bugün bir yol haritası ve strateji dokümanı üzerine çalışılıyor. Alışılmış yeşil hidrojen içinde yenilenebilir güç çok değerli. Zira bugün hidrojeni elde etmek ve suyu ayırmamız için bir elektrik gücü lazım. Elektrolizde -bugünkü teknolojiyi konuşuyorum- yenilebilir ve yeşil güce gereksiniminiz var. Hasebiyle Türkiye muazzam bir potansiyele sahip. Rüzgâr ve güneş dışında bugün biokütle ve atıklar üzere birçok alternatif teknolojinin de hayatımızın içindeki yeri artıyor” dedi.
Türkiye’nin yenilenebilir güçte muazzam bir potansiyele sahip olduğunun altını çizen Zaimler, “Günümüzde güneş gücü gerçek manada Türkiye’de son 10 yıldır var. Yanılmıyorsam Mayıs 2022 itibariyle heyeti gücün yüzde 10,9’u rüzgar, yüzde 8,3’ü güneşten oluşuyor. Fakat elektrik üretimine baktığımızda yüzde 9,4’ünü rüzgardan, yüzde 4’ünü de güneşten üretiyoruz. Bu çok olağan zira güneş her vakit yok, lakin biz burada çok süratli büyüyoruz” sözlerini kullandı.