Aydın Hasan – Türkiye’nin; Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle global besin krizini aşmak için BM ile birlikte yürüttüğü İstanbul merkezli tahıl koridoru diplomasisinde, dün bir adım daha hayata geçti. Mısır yüklü Razoni isimli Sierra Leone bayraklı kuru yük gemisi, ekonomik krizle birlikte ekmek sorununun da yaşandığı Lübnan’a gitmek üzere dün sabah Ukrayna’nın Odesa Limanı’ndan ayrıldı. İnançlı koridor üzerinden bugün öğlenden sonra İstanbul Boğaz girişine gelmesi beklenen geminin, geçen hafta faaliyete başlayan Müşterek Uyum Merkezi tarafından yapılacak kontrolün akabinde yoluna devam etmesi planlanıyor.
Milli Savunma Bakanlığı’nın dün sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın, bakanlar ve ilgili taraflarla yaptığı görüşmeler ve İstanbul’daki Müşterek Uyum Merkezi’nde yapılan ağır çalışmalar sonucunda mısır yüklü Razoni isimli Sierra Leone bayraklı kuru yük gemisinin Lübnan’a gitmek üzere Odesa Limanı’ndan 1 Ağustos sabah 08.30’da hareket etmesinde mutabık kalındığı belirtildi. Açıklamada “22 Temmuz 2022’de Türkiye, Rusya Fedarasyonu, Ukrayna ve BM ortasında imzalanan ‘Tahıl ve Yiyecek Hususlarının Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi’ dokümanı kapsamında sevkiyat yapacak bu birinci gemiyi takiben öbür gemilerin de belirlenen koridor ve metotlar çerçevesinde intikalleri planlanmaktadır” denildi.
‘Türkiye’nin liderliği’
BM’nin Ankara Ofisi’nden yapılan bilgilendirmeye nazaran de 22 Temmuz’da İstanbul’da imzalanan Karadeniz Tahıl Teşebbüsü kapsamında yola çıkan birinci gemi olan M/V Razoni, Lübnan’ın Trablus limanına 26 bin 527 ton mısır taşıyor. BM açıklamasında, “İlk geminin hareketi BM’nin himayesinde, Ukrayna, Rusya Federasyonu ve Türkiye’den temsilcilerin yer aldığı İstanbul’da kurulan Müşterek Uyum Merkezi’nin kolektif bir başarısıdır. Merkez kurulduğundan bu yana BM’nin takviyesiyle Taraflar Teşebbüs ile varılan muahedeleri uygulamaya koymak için durup dinlenmeden çalışıyor. Genel Sekreter bu eforlardan memnuniyetini ve Türkiye’nin liderliğinden ötürü minnettar olduğunu lisana getirdi. Teşebbüsün insani yardım ruhuna uygun olarak, Dünya Besin Programı (WFP) da Ukrayna’dan 30 bin ton buğday satın alıp BM tarafından kiralanan bir gemiye yüklemeyi ve göndermeyi planlıyor” denildi.
İstanbul’da denetim
Müşterek Uyum Merkezi’nin kuru yük gemisinin Odesa limanından seferine başlaması için onay vermesinin akabinde, geminin saat 09.15 sırasında limandan ayrıldığı bildirildi. Gemi, seyrini İstanbul’daki Müşterek Uyum merkezi tarafından belirlenen inançlı insani denizyolu koridorunu kullanarak sürdürdü. Seyir nedeniyle ilgili tüm ülkelerin askeri yetkilileri bilgilendirildi. Geminin, bugün saat 15.00 sıralarında İstanbul Boğazı’nın Karadeniz kıyısındaki açıklarına gelmesi bekleniyor. Gemi, belirlenen teftiş lokasyonunda merkezin BM, Türkiye, Rusya ve Ukraynalı yetkilileri tarafından denetlenecek. Merkezin onay vermesi halinde gemi Ege Denizi’ne çıkacak. Geminin son varış yeri, Lübnan’ın Trablus limanı olacak. Ekonomik krizdeki Lübnan’da, son aylarda ekmek ıstırabı da ortaya çıkmıştı.
Guterres’in Türkiye ziyaretiyle başladı, İran’la tamamlandı
Savaşın akabinde tahıl sevkiyatında yaşanan problem nedeniyle bir çok ülke ancak bilhassa de Afrika ülkeleri açlık krizine yanlışsız giden bir besin kriziyle karşı karşıya kalmıştı. Sorunun tahlili için Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres 25 Nisan’da evvel Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü. Guterres daha sonra Rusya Devlet Lideri Putin ile Moskova’da ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy ile Kiev’de buluştu. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un 8 Haziran’daki Türkiye ziyaretinde değerli bir adım daha atıldı.
Lavrov’a eşlik eden askeri heyet ile Ulusal Savunma Bakanlığı’nda görüşmeler yürütüldü. Tahıl diplomasisinde Erdoğan ve Putin’in Tahran’daki görüşmeleri ise mevzuyu nihayete erdiren adımlar oldu. 23 Temmuz’da İstanbul’da Erdoğan ve BM Genel Sekreteri Guterres’in iştirakiyle taraflar tahıl koridoru mutabakatını imzaladı. Müşterek Uyum Merkezi 27 Temmuz’da Karadeniz Tahıl Teşebbüsü kapsamında İstanbul’da kuruldu. Ukrayna, Rusya, Türkiye ve BM yetkililerinin oluşturduğu Merkez tahıl, öteki yiyecek unsurları ve gübrenin Ukrayna’nın Karadeniz’deki en önemli üç limanından ticari gemilerle dünyaya emniyetli bir formda naklini sağlamak üzere oluşturuldu.
Bakan Akar: Türkiye’ye itimat gurur verici
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, yaptığı açıklamada “Açıkta demirlemesini müteakip Müşterek Uyum Merkezinde Rusya-Ukrayna-Türkiye-BM temsilcilerinin oluşturacağı müşterek heyet gidip oradaki yükü bir formda denetim edecekler. Hasebiyle bir an önce rastgele bir sorun çıkmadığı takdirde, inşallah çıkmaz, devam edecek” dedi.
“Sayın Cumhurbaşkanımızın Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile yaptığı görüşmeler sonucunda çizdikleri çerçevede bizim muhatabımız Ukraynalı ve Rus bakan arkadaşlarımızla yaptığımız, arkadaşlarımızın da onların heyetleriyle yaptığı görüşmeler sonucunda ortaya çıkan tahlil en optimal tahlil. Zira ölçü çok fazla ve deniz yolu en inançlı yol. Bu ölçüsü da taşıyabilecek kapasiteye sahip olan deniz yolu” diyen Akar, şu değerlendirmelerde bulundu: “Dolayısıyla bizim bu mevzulardaki tahlil noktasına geldiğimizde inançlı koridor sorunu ortaya çıktı. Bu natürel uzunca bir süreci kapsadı. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’ya, Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov ve Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov’a teşekkür ediyorum. Sağ olsunlar iki tarafın da bakanları ve ilgili işçisi bize karşı, arkadaşlarımıza karşı önemli bir itimat olduğunu belirttiler. Bu da bizim için son derece memnuniyet ve gurur verici bir durum. Bu ortada şunun da tekrar altını çizmek lazım Sayın Cumhurbaşkanı’mızın Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile yaptığı konuşmalardaki çizdikleri çerçeve bize çok geniş bir çalışma alanı bahşetti. Biz de bu alanı kullanmak suretiyle bu faaliyetleri bu noktaya getirebildik.”
Çavuşoğlu: Dileğimiz ateşkese ve kalıcı barışa vesile olması’
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden inançlı sevkiyatı kapsamında birinci gemi Ukrayna’dan yola çıktı. Sürecin kesintisiz ve meselesiz devam etmesini diliyoruz. Bu hususta üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Mutabakatın, ateşkes ve kalıcı barışa vesile olmasını temenni ediyoruz” dedi.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da mevzuya ait paylaşımında, “Türk diplomasisinin çok kıymetli bir başarısı olan tahıl sevkiyatı başladı. Türkiye’nin izlediği istikrar siyaseti, dünya besin güvenliğini ve besin fiyatlarının istikrarını garanti altına alıyor. Bu hassas süreci yürütürken savaşın sona ermesi için teşebbüslerimiz devam edecek” dedi.
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik de toplumsal medya hesabından şu iletileri paylaştı: “Tüm dünya için iyi olsun. Bu sürecin sıkıntısız işlemesini umuyoruz. Türkiye krizlerin tahlilinde muteber bir merkezdir. Savaşla bir arada dünya genelinde besin krizinin konuşulduğu bir devirde bu tahlilin üretilmesi dünya barışı için atılmış bir adımdır. Tüm dünyadan Cumhurbaşkanımıza teşekkür iletileri yayınlandı. Bu adımların sonucunda ateşkes ulaşılmasını umuyoruz. Bunun için Türkiye merkezi rolünü sürdürmeye devam edecek.”
Tebrik telefonu
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dün Polonya Dışişleri Bakanı Zbigniew Rau ile bir telefon görüşmesi de gerçekleştirdi. Görüşmede Bakan Rau, Ukrayna’dan tahıl ihracatı konusunda varılan uzlaşıya ait tebriklerini iletti. Görüşmede ayrıyeten, ikili münasebetler ile milletlerarası platformlardaki işbirliği ele alındı.