İki kıtayı birbirinden ayıran hayali çizgi, Rusya’nın kuzeyindeki Ural Dağları’ndan başlayıp güneydeki Hazar Denizi’ne ve Karadeniz’e, hatta ülkemizin batı kıyılarına kadar uzanıyor.
Aslında Avrupa ve Asya’nın tamamına Avrasya diyoruz ve de bu kesişimin tam ortasında olduğumuz için Türkiye’nin Avrupa ülkesi mi, Asya ülkesi mi olduğu tartışması da doğuyor haliyle. Bakalım neymiş bu durumun sebebi…
Genel geçer kabule göre 7 kıtaya sahip olsak da bu konudaki ayrışmalar çok fazla.
Konuyu tartışan 13 bilimsel makaleden;
- 6’sı; 7 kıtalı modeli
- 3’ü; Avrupa ve Asya’yı tek kıta, Kuzey Amerika ve Güney Amerika’yı da tek kıta kabul eden 5 kıtalı modeli
- 2’si; Avrupa ve Asya’yı tek kıta sayan 6 kıtalı modeli
- 1’i; Kuzey Amerika ve Güney Amerika’yı tek kıta kabul eden 6 kıtalı modeli
- Kalan 1’i ise Afrika, Avrupa ve Asya’yı tek kıta kabul eden 4 kıtalı modeli kabul ediyor.
Dünya’nın tektonik levhalarına baktığımız zaman ise Avrasya’nın aslında tek bir kıta sayılması gerektiğini görüyoruz.
Bu durumda aslında İstanbul Boğazı’nın iki kıtayı birbirinden ayırdığı falan yok.
Yani sadece kara faktörünü dikkate alırsak gerçekten de Avrupa ve Asya tek bir kıta olmalıydı.
Peki 7 kıtalı modelde Avrupa ve Asya neden ayrı sayıldı?
Asya ve Avrupa sınırını ilk olarak MÖ 6. yy’da Hekataios çizmişti. Yani Avrupa-merkezli düşüncenin bir ürünüdür. Dönemin Avrupalı coğrafyacıları kıtaları ayıran tek şeyin kara parçaları olmadığını, kültürel farklılıkların da oldukça önemli olduğunu söyledi ancak mevcut kıtalar içinde de kültürel farklılıkların bulunduğu düşünülürse Avrupalı coğrafyacıların, kendilerini diğer kıtalardan ayrı tutmak istedikleri söylenebilir.
Çin ve Hindistan gibi ülkelerin tek başlarına Avrupa genişliğinde alanlar kapladıklarını ancak kimsenin onları Asya’dan ayrı bir kıta saymaya kalkmayacağını söylediler. Dil ve etnik köken olarak Asya ve Avrupa’nın çok farklı olduğunu dile getirdiler. Ancak tek neden kültür değildi, siyasi sebepler de bu ayrımda etkiliydi.
Bakarsınız bir gün kıta sayısı 7’den 6’ya düşer veya 8’e çıkar. Ne de olsa Plüton’u bir zamanlar gezegen kabul ediyorduk, gezegen sayımız 9’dan 8’e düştü.
Ayrıca Avrupa ve Asya’nın tek kıta olarak sayılmasını savunan taraftaysanız size iyi bir haberimiz var.
Uzun uzun yıllar sonra kıtalar eskiden olduğu gibi tekrar bir araya gelip tek bir devasa kıta halini alacak. Buna tanıklık edemeyeceksiniz ancak içinize bir su serpmiş olmalı.
Kaynaklar: 1, 2