Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Başak Mireli, İstanbul’un şimdi metropol olmadığı 1980 yılında Kadıköy Koşuyolu’nda doğdu. Sokakta gönlünce koşturabildiği, ağaçlardan meyve toplayabildiği, bisiklet doruğunda tam bir gün geçirebildiği çok hoş bir çocukluk geçirdi. 1988 yılında kardeşi Doruk’un aileye katılmasıyla da hayat uzunluğu, ne yaparsa yapsın ona takviye olacak bir arkadaşı oldu. Başak’ın annesi, vücut eğitimi öğretmeniydi. Bu da onu çok küçük yaşlarda sporla tanışmasını sağladı. Koştu, voleybol oynadı ama o kelam konusu bu kısımlarda çok da başarılı değildi. Ancak 13 yaşında annesinin elinden tutup Fenerbahçe Yelken Kulübü’ne götürmesi tüm ömrünü değiştirdi. Zira Başak Mireli o gün denize ve denizde olmaya vuruldu.
Başak Mireli’nin denizden uzakta kaldığı tek müddet Ankara’da ODTÜ’de üniversite okuduğu periyottu. Psikoloji ve sosyoloji kısımlarında okuduğu 5 sene boyunca teknelere uzaktan baktı, İstanbul’da geçirdiği hafta sonlarında daima iç çekti. Okul biter bitmez de İstanbul’a dönüp yat kategorisinde İstanbul Yelken Kulübü’nün lisanslı atleti olarak müsabakaya başladı.
20 YILLIK MESLEĞİNDEN VAZGEÇTİ
Başak Mireli, Fenerbahçe’de küçük teknelerle denize çıkmaya başladığı günden sonra aslında denizden ve yelkenden hiç farklı kalmadı. Yıllarca her hafta sonu yat yarışlarına katıldı. Bir müddet sonra seyahat yelkenciliğine ve uzun yol yapmaya heveslendi. Aklında daima dünyayı tekneyle dolaşmak vardı. Aslında deniz tutkusu nedeniyle 20 yıllık mesleğinden vazgeçen Başak için her şey ansızın olmadı. 2018 yılında meskenini kapatıp eşiyle birlikte büsbütün teknede yaşamaya başladı. Zira mesleğinden evvel sahip olduğu birçok şeyden ve alışkanlıklarından vazgeçerek minimal bir hayata adapte oldu.
Kovid hasebiyle ertelemek zorunda kaldığı dünya çeşidi ve solo Atlantik geçişi planı yavaş yavaş yaklaşırken aklına ‘Türkiye Çeşidi Rekor Denemesi’ düştü. Zira kendini bildi bileli tek başına seyir yapmaktan çok keyif alıyordu. Karadeniz kıyılarından geçmeden dünyaya yelken açmak da açıkçası içinden gelmiyordu. Kendi kendine “Şimdi değilse ne vakit?”, “Tutkuyla bağlı olduğum yelken için değilse ne için?” diye sorular sordu ve kurumsal hayatla yollarını ayırmaya karar verdi.
ÖNCE ROTAYI TÜRKİYE TİPİ REKOR DENEMESİNE ÇEVİRDİ
Genç bayan için Türkiye Tipi Rekor denemesi, hem onun hem de teknesi için önemli bir hazırlık süreciydi. Hopa’dan başlayıp İskenderun’da tamamlanan bu seyahatte, deniz trafiği çok ağırdı. Bu kadar uzun aralıktaki kıyı şeridinde yalnız olmak önemli bir hazırlık gerektiriyordu. Bu nedenle bilhassa teknede seyire dayanak tüm elektronikler yenilendi ve birbirinden bağımsız yedek sistemler kuruldu. Ancak Hopa’dan çıkışının dördüncü gününde akü şarj sistemindeki bir arıza hasebiyle rekor denemesini Giresun açıklarında sonlandırmak zorunda kaldı. Zira aküleri şarj edemeyince elektronik sistemi ve otopilotu kullanması mümkün olamadı. Fakat bu durum onun için en kıymetli hazırlık ve büyük ders oldu. Kendini teknede her ne olursa olsun, yelkenleri olduğu sürece yola devam edecek biçimde hazırladı. Ve Başak Mireli, 7 ay sonra 2023’te 12 metrelik ‘İstanbul’ isimli teknesiyle Yeşil Burun Adaları – Mindelo marinasından okyanusa açıldı. Genç bayanın Atlantik geçişi seyahati tam tamına 24 gün sürdü. 2 bin 346 mil sonra Karayipler’deki Martinik Adası’na ulaşan Başak Mireli, o günleri şöyle anlattı:
“Mindelo’dan ayrıldıktan sonra yola, Azorlar’dan Kanaryalar’a oradan da Yeşil Burun Adaları’na inen sert bir hava sisteminin kaba dalgalarıyla başladım. Hava genelde daima taze, yelkenler küçüktü. İkiz yelkenler ve 4 metreye yaklaşan dalgalar münasebetiyle planladığımdan daha güneyli bir rota çizmek zorunda kaldım. Lakin bir yelkenci için okyanusun kaba dalgaları ortasında rüzgarsız kalmaktansa, sert rüzgarda denetimli ilerlemek her vakit daha uygundur. Güç idaresi konusunda temkinli davranmam gerektiği için mümkün olduğunca mekanik bir otopilot olan rüzgar dümenini kullandım. Atlantik Okyanusu’nda son yıllarda epey ağırlaşan deniz yosunu sargassonun dümen palasına takılıp palayı bükmesi hasebiyle hatırı sayılır meşakkat yaşadım. Bir mühlet sonra tekne su almaya başladı ve olağanda saat üzere çalışan sintine pompası bozuldu. Tüm bu sorunlar için senaryolar hazırdı. Farklı birkaç pompayı söküp yedek sintine pompaları yaptım. Yorgunluğun yavaş yavaş ağırlaşmasıyla bir arada havanın sert olduğu, genelde uykusuz kaldığım geceler biraz daha yorucu olmaya başladı. Son gün, 120 mil kala hava kesilinceye kadar yelkenle ilerlemeye devam ettim.”
TEK BAŞINA TARİH YAZDI
Atlantik Okyanusu’nu yelkenli tekneyle tek başına geçen birinci Türk bayanı olan ve tarih yazan Başak Mireli, “Solo okyanus geçişi eşsiz bir tecrübe. Dünyada ne kadar küçük bir nokta olduğunuzu ve tabiatla uyumlu olma zorunluluğunu size hatırlatan fantastik bir deneyim. Bunu Türkiye’de yapan birinci bayan denizci olmanın ise apayrı bir pahası, farklı bir manası var. Kadın-erkek eşitliğinin şimdi tesis edilemediği dünyamızda bir bayanın kendi teknesiyle hayallerini gerçekleştirmek için yola çıkması bence bir özgürlük daveti. Biz bayanlar için özgür olmayı talep etmek ve kulaklarımızı toplumun empoze ettiği tüm tasalara, dehşetlere kapatıp yalnızca güzel bir yelkenci olarak yola çıkmak başlı başına bir gayret. Ben kendi hayallerimin peşinden koşarken denizci bayanlar için bir kapı aralamış oldum. Bilhassa genç denizci bayanlara ilham olabildiysem ne memnun bana” dedi.
‘DENİZLERİN EVERESTİ’ SAYILAN CAPE HORN’U DÖNDÜ
Atlantik geçişi sonrasında Başak Mireli eşiyle birlikte iki dönem Karayip Denizi’ndeki adaların çabucak hemen tamamını gezdi ve konforlu ticaret rüzgarlarıyla keyifli yelken seyirleri gerçekleştirdi. 2 buçuk yıllık seyahatte 24 ülke gezip binlerce mil yol yaptılar. Teknelerini Panama’da karaya alıp bir arkadaşlarının teknesiyle Uruguay’dan başlayarak dünyanın en güçlü denizlerinde Güney Amerika – Patagonya seyahatine çıkan çift, ‘Denizlerin Everesti’ sayılan Cape Horn’u döndü. Burayı dönen üçüncü Türk teknesi olan ve birinci 10 kişi ortasına giren Başak Mireli, “Denizde olmak benim için hiç bitmeyen bir öğrenme süreci. Coğrafya, bulunduğumuz deniz, hava değiştikçe tabiata adapte olmak için yeni stratejiler geliştirmek, yaratıcılığınızı devreye sokmak zorundasınız. Tam da bu yüzden farklı denizlerde yelken yapmayı seviyorum” açıklamasını yaptı.
HEDEFİ TÜRKİYE ÇEŞİDİ REKOR DENEMESİ
Üç yıl ortadan sonra tekrar Türkiye’ye dönen ve SEN ANLAT için sorularımızı yanıtlayan Başak Mireli, geleceğe yönelik planını şöyle anlattı: “Teknemize dönmeden evvel tekrar Türkiye Tipi Rekoru denemesi yapmak istiyorum. Beklediğim takviyesi bulabilirsem amacım, 2025 yaz başında Hopa’dan start almak. Sizin aracılığınızla takviye arayışımı da tabir edebildiğim için çok şanslıyım.”