Ruh sağlığı hastalıklarında kullanılan antidepresan ilaçlar hakkında neler biliyorsunuz? Bir kişinin antidepresana ne zaman ihtiyacı olur, antidepresan ne zaman işe yarar, kişinin antidepresanı aldıktan sonra kendini daha iyi hissetmesi ne kadar sürer?
Bir antidepresan ilaç ne gibi yan etkiler yapabilir, antidepresanın yan etkileri ne zaman geçer, yan etkiler geçmiyorsa antidepresan tedavisine ara vermek gerekir mi?
Antidepresanın vücuttan çıkması ne kadar sürer, bağımlılığa neden olabilir mi? Antidepresanlar neden kilo aldırır, iştah artışı normal bir durum mudur?
İşte antidepresanlar hakkında bilinmesi gereken her şey.
Bir kişi ne zaman antidepresan almalı?
Antidepresan ilaçlar depresyonu tedavi etmek için kullanılır. Bir kişinin hayatı kalıcı olarak bozulduğunda, motivasyon eksikliği ve depresif ruh hali başladığında durumu değiştirmek için bir antidepresan gerekebilir. Depresyonun birçok farklı nedeni vardır, iş stresi ve aile sorunları gibi çevresel faktörlerden azalmış benlik saygısı gibi içsel nedenlere kadar değişebilir.
Depresyon, kalıcı bir ruh hali ve duygusal durumdur. Kronik, kalıcı depresyon tedavisi en zor olan türdür, çünkü depresif özellikler kişilikle birleşir ve bireyin dünya görüşü tamamen bozulabilir.
Depresyon tedavisi sırasında bir uzman antidepresan ilaç yazabilir. Ancak antidepresanların tek başına depresyondan kurtulmak için yeterli olmadığını unutmamak gerekir. Çünkü bireysel ihtiyaçlara göre düzenlenmiş düzenli psikoterapi de gereklidir.
Hasta uzmanla işbirliği yapmazsa, terapilere gitmez ve antidepresan almazsa duygudurumda kalıcı, belirgin bir iyileşme beklenemez. Antidepresan ilaçlara ek olarak, elektroşok tedavisi ve giderek daha popüler hale gelen transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS) da depresyonu tedavi etmek için kullanılmaktadır ve ilaç tedavisinden daha hızlı sonuçlar vermektedir.
Antidepresan ilaçların etkileri
Antidepresanların kullanımı birkaç on yıl öncesine dayanıyor ve etkileri ve yan etkileri oldukça iyi biliniyor. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) 80’lerde ortaya çıktı, ilk ve aynı zamanda en ünlü ilaç, etken maddesi fluoksetin olan Prozac’tı, ancak günümüzde sertaralin ve sitalporem/essitalopram ilaçları reçete ediliyor ve giderek daha fazla SSRI ilacı ortaya çıkıyor.
Antidepresanlar sadece depresyon değil, yaşam kalitesini büyük ölçüde bozan hastalıklar arasında yer alan obsesif kompulsif bozukluk, panik atak veya kronik anksiyete gibi diğer psikiyatrik hastalıkların tedavisinde de kullanılmaktadır.
Antidepresanlar reçetesiz alınabilir mi?
Reçetesiz antidepresanlar sadece doğal antidepresanlar (bitkiler, mineral ve vitamin kombinasyonları) olarak pazarlanabilir. Sinir sistemi, hormon dengesi ve duygusal durum üzerinde gerçekten etkisi olan kimyasal ilaçlar eczanelerde reçetesiz olarak kimse tarafından satın alınamaz. Sadece bir uzmandan reçete ile alınabilir.
Antidepresan ilaçların etkilerinden biri, duygu deneyimini etkilemeleridir. Antidepresan kullanan bazı insanlarda önceden bilinen duygusal tepkiler donuklaşır, bazılarında ise duygu eksikliği durumu ortaya çıkabilir, bu yüzden kullanımları kesinlikle uzman bir doktorun gözetiminde olmalıdır.
Antidepresanların reçetesiz alınıp alınmayacağı sorusunun cevabı hayırdır, çünkü ruh halini iyileştiren ve ruh halini etkileyen antidepresan ilaçlar sıklıkla yanlış kullanılmaktadır.
Antidepresan ne zaman etkisini gösterir?
SSRI antidepresanları, mutluluk hormonu olarak da bilinen beyinde salınan serotonin miktarını artırırken, diğer ilaçlar pozitif bir heyecan durumundan sorumlu olan norepinefrin adlı hormonu etkiler. Bazı ilaçların dopamin sisteminin işleyişi üzerinde etkisi vardır ve dürtü iletiminin hızını etkiler. Psikiyatrist, sorunlarının niteliğine ve ciddiyetine göre kimin hangi ilaca ihtiyacı olduğuna karar verir.
Antidepresanın etkisi yavaş yavaş, haftalar içinde kendini gösterir, bu da antidepresan ilaçların etkilerini bilmeyen veya hemen etki etmesini bekleyenler için büyük bir hayal kırıklığı olabilir. Antidepresanlardan hemen etki bekleyen bazı insanlar sorunlarının o kadar ciddi olduğuna inanırlar ki, antidepresanların bile onlara yardım etmeyeceğine inanırlar.
Antidepresan tedavisi ne kadar sürer?
Antidepresan ilaçlar etkilerini yavaş gösterirler, genellikle vücutta algılanabilir bir değişikliğin gerçekleşmesi birkaç hafta sürer. Ne kadar süreyle hangi miktarda antidepresan kullanılması gerektiği her zaman kişiden kişiye göre değişir. Sorunun doğası nedir, kökeni nedir, antidepresan türü nedir veya bir antidepresan mı yoksa ilaç kombinasyonu mu gibi birçok sorunun cevabına göre tedavi düzenlenir.
Tedavinin uzunluğu, depresyonun temel nedeninin ortadan kalkıp kalklmadığına göre değişir.
Antidepresan ilaçların yan etkileri
Antidepresan ilaçlar da sindirim sistemi sorunları, libido azalması, sinirlilik ve huzursuzluk gibi yan etkilere neden olabilir ve bu yan etkiler tedavi eden doktora mutlaka bildirilmelidir. Diğer bir problem ise antidepresanın yan etkilerinin depresyon belirtileri ile karıştırılabilmesidir. Eğer depresif dalgalanmalar tedavinin başında ortaya çıkmazsa, kesinlikle bunları iyice araştırmakta fayda vardır.
Nadir görülen serotonin sendromu, serotonin etkili antidepresan ilaçların bir yan etkisi olarak gelişebilir, buna artan huzursuzluk, kas sertliği, genişlemiş gözbebekleri ve terleme eşlik edebilir. Reçeteli antidepresan ilaçlar istendiği zaman durdurulamaz, duraklatılamaz, başka ilaçlarla birleştirilemez veya alkolle birlikte alınamaz. Şüpheli bir yan etki durumunda mutlaka bir uzmana danışın.
Antidepresanın yan etkileri genellikle ilaç tedavisinin başlangıcında ortaya çıkar, bunlar, farklı bir ilaca ihtiyaç duyulabileceğinden doktora bildirilmelidir. Bazı hastalar antidepresan alırken fiziksel semptomlar yerine psikolojik semptomlar yaşarlar.
Ayrıca, bazı belirtiler tedavinin ilk haftalarında ortaya çıkmaz, ancak daha sonra beklenmedik bir şekilde ortaya çıkarsa, bu durum mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.
Antidepresanlar bağımlılık yapar mı?
Antidepresan ilaçların bağımlılık yaptığı bir yanılgıdır. Bir uzman tarafından reçete edilen miktarı tüketip amacına uygun olarak alındığı sürece antidepresanlar bağımlılık yapmaz.
Antidepresan yan etkileri bağımlılıkla ilgili değildir, ancak belirli ilaçlarının kesilmesinden sonra, birkaç hafta veya ay süren, daha uzun bir süre devam edebilen yoksunluk belirtileri ortaya çıkabilir.
Antidepresanlar kilo alımına neden olabilir mi?
Bazı durumlarda, antidepresan alan kişiler kilo alırlar, peki neden antidepresanlar kilo aldırır, bu da ilacın yan etkilerinden biri midir? Evet, huzursuzluk, libido azalması ve kilo alımı, antidepresan ilaçların yan etkileri arasındadır.
Bazı antidepresanların beynin açlık merkezi adı verilen kısmında H1 bloke edici (histamin) etkisi vardır. Antidepresanın etkisi altında hasta daha az tok hisseder ve karbonhidratlara olan güçlü açlığını aşırı yemek yeme ile telafi etmeye çalışır.
H1’in bloke edilmesinin bir sonucu olarak, termojenezde de bir azalma meydana gelebilir, yani vücut, vücut yağını yakarak çok fazla ısı üretmez. Bu da kilo alımına neden olabilir. Antidepresan ilaçların yan etkileri herkes için benzersiz bir kombinasyonda ortaya çıkar, bu nedenle herkeste kilo alımına neden olmazlar.
Bir antidepresanın etkisi ne kadar sürer?
Bir antidepresan bırakılırken doz kademeli olarak azaltılmalıdır, aniden kesilmesi yoksunluk semptomlarına yol açabilir. Doktorunuzun tavsiyesi olmadan ilacı almayı bırakmayın. Haplara ihtiyacınız olmadığını veya yan etkilerin çok rahatsız edici olduğunu hissediyorsanız doktorunuzdan tekrar tavsiye isteyin.
Bazı antidepresan ilaçların vücuttan atılma süresi yavaştır, vücudun onlardan arınması birkaç hafta sürebilir. Ancak bunların hepsi ilacın türüne ve ayrıca ne kadar alındığına bağlıdır.
Doğal antidepresanlar
Psikologlar ve psikiyatristler, ruh halindeki gerçek iyileşmenin çoğu zaman bilinçli ve keskin bir yaşam tarzı değişikliğinden kaynaklandığını vurgularlar. Depresyona neden olan faktörlerin önemli bir kısmını kendiniz değiştirebilirsiniz. Buna çevredeki bir değişiklik (örneğin yeni bir iş, taşınma, toksik bir ilişkiden ayrılma) veya yoğun ve verimli bir programın başlatılması (işten sonra spor, hobi aktiviteleri) dahildir. Sağlıklı beslenmek ve bağımlılık yapan maddelerden kaçınmak da çok önemlidir.
Vitaminler ve mineraller reçetesiz satılan antidepresanlardır. Depresyona karşı doğal antidepresanlar C, B ve D vitaminleridir ve selenyum, magnezyum, demir, çinko ve omega 3 yağ asitleri de sakinleştirici etkiler gösterir.
Lavanta, limon otu, alıç çiçeği, nane, sarı kantaron, ginseng ve gingko biloba bitkileri de doğal antidepresanlar olarak kabul edilir.