Bu fotoğraf dün, başta New York Times olmak üzere bir çok gazete ve sitede yayınlandı.
Fransa’da Nahel Merzuk isimli bir gencin polis tarafından öldürülmesi üzerine başlayan şovlar sırasında çekilmiş.
Bu kare benim hafızamda, “Zamanın Ruhunu” en güzel anlatan sosyolojik ikonolardan biri olarak kalacak.
Şimdi olayın içeriğini, tüzel ve insani yanını bir kenara bırakıp, şu fotoğrafta gördüğümüz “Şeyler” ve “İnsanlar” üzerinden tek tek inceleyim.
BURKALI BAYANIN ELİNDEKİ PANKARTTA YAZILI İKİ KELİME
Karenin tam orta yerinde, bütün fotoğrafa tahminen de manasını veren sahne var.
Burkalı bir bayan elinde bir pankart tutuyor.
Pankartta büyük harflerle şu yazılmış:
“Justice Pour Nahel…”
Nahel için Adalet…
Tam yazılması gereken bildiri.
Yan tarafta küçük harflerle yazılmış daha uzun bir bildiri görüyoruz:
“Hep tıpkı beşerler, yanılgılarının bedelini vefatla ödüyor…”
Bu da tamam…
Olayda Fransa’daki Kuzey Afrika kökenli göçmenlere karşı “Irkçı” bir yaklaşımı ima ediyor.
Ancak…
Yan tarafında daha küçük harflerle yazılı iki söz var:
“Allah Y Rahm..”
Fransa üzere laik bir ülkede, Adalet sözünün yanına gelemeyecek iki kelime…
BURKANIN ÜSTÜNDEKİ GÖZLÜKLERE BAKARKEN
Sonra gözünüz bu pankartı taşıyan bayana kayıyor…
İkisi ortasındaki farkı bir türlü öğrenemediğim için, nikap mı burka mı diyeceğimi bilemediğim bir örtünme biçimi.
Rengi alışılmışın dışında. Siyah değil.
Gözünüz ister istemez bayanın gözlüklerine takılıyor.
Görmeye pek alışık olmadığımız bir portre çıkıyor önümüze.
Hepsini birleştirdiğiniz vakit, bu kare ana fikri olan “Adalet istemekden”, daha farklı siyasal bir yere kayıyor.
Bir anda “embeded bir siyasi figür” çıkıyor karşınıza. Öldürülen bir çocuğun cesedinin üzerine iliştirilmiş bir misyon…
Oluşan yansıyı diğer yere taşımak isteyen bir hali var sanki…
Ama çok yeterli bildiği bir şey var.
Yaşadığı ülkede, yani Fransa’da, bunu siyasi boyuta götürme hakkı da var…
Vazgeçilemez bir özgürlük.
KAREDEKİ ÖTEKİ BAYANLAR KİMLER VE NE DİYORLAR BİZE
Gelelim tıpkı karedeki etraf görüntülere…
Burada beşere daha umut veren kozmopolit bir kalabalık görüyoruz.
Kuzey Afrikalı ikinci, üçüncü jenerasyon gençler…
Afrikalı bayan ve erkekler…
Fransız olması ihtimali büyük bayanlar ve erkekler…
Yaşlılar…
Kıyafetlerine bakılırsa, pankartı taşıyan burkalı bayandan çok farklı bir hayat biçiminin insanları.
Başkasını bilmem fakat bana çok daha samimi bir “Adalet talebi” etrafında birleşmiş beşerler üzere göründüler.
BURKALI BAYANLA BURKASIZLARI TIPKI KAREDE BİRARAYA NE GETİRDİ
Peki bu kozmopolit demografiyi biraraya getiren ve gelmesine müsaade veren ne…
Getiren; Gencecik bir çocuğu, besbelli önyargılarla öldüren iki polisin işlediği cinayet.
Apaçık bir insanlık suçu…
İnsanlık vicdanını yaralayan bir cinayet.
Ama yalnızca o mu…
Bu karede bir de bu insanların bir ortaya gelmesine imkan sağlayan, müsaade veren bir şeyler de yok mu
Bir özgürlük ortamı mesela…
Sartre’ı, Camus’u, Descartes’i, Brigitte Bardot’u, Bernard Henri Levy’i de çıkaran bir kütür, gelenek, eğitim…
Bir demokrasi…
Evet…İşte bu iki “Şey”, savunulacak hiçbir yanı olmayan bir devlet cinayetine karşı geniş bir vicdan koalisyonunu dökmüş sokaklara.
İSLAMCI, MİLLİYETÇİ, ULUSALCI AVRASYACI YENİ TÜRKİYE SEÇKİNİ
Günlerdir Türkiye’deki reaksiyonları izliyorum…
Son üç yıldır oluşan ve artık Türkiye’de devleti yöneten “Yeni elit” haline gelen bir “İslamcı-Milliyetçi-Ulusalcı-Avrasyacı” koalisyonu birebir heyecanla haykırıyor:
Tek farkı her biri kendi jargonuna, kendi mazisine ayarlanmış sloganlarla saldırıyor Fransa’ya…
Solcusu ve ulusalcısı: “Kahrolsun Batı emreryalizmi, kolonyalizm, sömürgecilik…”
İslamcısı: “Kahrolsun İslamofobi…”
Milliyetçisi; “Kahrolsun Batı…”
BİR YANDAN KIZILELMA DEYİP SONRA KAHROLSUN KOLONYALİZM
Bir yandan “Kahrolsun kolonyalizm, sömürgecilik” diye bağırıp, öteki taraftan devlet televizyonlarında Kızılelma temalı sinemalar yapmak…
Daha evvelki gün, Anadolu’nun bir kentinde canlı diri yakılan insanları 30’uncu yılında anmak için düzenlenen toplantıları bile yasaklayıp, Fransa’daki şovları desteklemek…
Kusura bakmayın lakin bu yaklaşım bana bu karedeki burkalı bayanın elindeki pankart kadar ikiyüzlü geliyor.
BU FOTOĞRAFA BAKIP ASIL SORMAK İSTEDİĞİM SORU ŞU
Türkiye’de yaşayan bir vatandaş olarak benim bu fotoğraf konusunda gelmek istediğim asıl nokta şu.
Çocuğun cani polisler tarafından öldürülmesine karşı başlayan bu şovlar şiddete dönüştü.
Bbir yanda haklı bir öfke…
Öteki tarafta bu öfkenin üzerine inşa edilmeye çalışılan bir yakma yıkma…
Yer yer devlete karşı bir kalkışma boyutunu bile alıyor.
KİM CEZALANDIRACAK KİM CEZALANDIRILACAK
Şimdi hepimize şunu sormak isterim.
Fransa Devlet başkanı Macron dün buna karşı ikili planını açıkladı.
Ahlaki temelde bir yaklaşım.
Ve yağmacılara karşı kesin cezalandırma…
Her devletin olağan refleksi…
Bizimse önümüzde şu soru…
Sizce bu fotoğraf karesinden kaç “darbe davası, kaç “Osman Kavala” kaç müebbet mahpus çıkacak…
Hayatımın 6 yılı Paris’te geçti.
Size kendi karşılığımı hem de kesin lisanla vereyim.
Fransayı yakıp yıkan bu öfke selinde bir tek Osman Kavala davası çıkmayacak.
Kimse hakkında darbe davası açılmayacak.
68 SONRASI ORADAYDIM ŞAHSEN YAŞADIM O GÜNLERİ
Nereden mi biliyorum.
1968 olaylarının çabucak ertesinde bu ülkeyle gittim.
Hükümeti devirmeye, rejimi değiştirmeye yönelik hareketlerdi.
Kimse müebbet mahpus cezası almadı.
O hareketin başkanları daha sonraları milletvekili oldular. Kıymetli ayrınlar olarak kitapları yayınlandı.
AMA BU OLAYLARDA EN AĞIR CEZAYI KİM ALACAK BİLİYORUM
Tabi devletin malına, öteki insanların malına ziyan veren, mağazaları yağmalayan şahıslar cezalandırılacak.
Ama en ağır cezayı kim alacak derseniz onu kesin biliyorum.
O iki polis alacak…
Ama İŞİD’in, El Kaide’nin başını kestiği, canlı canlı yaktığı, binaların zirvesinden attığı beşerler; tecavüz ettiği Ezidi bayanları karşısında Fransa’daki bu reaksiyonların yüzde birini bile gösteremeyen İslamcıların, milliyetçilerin, ulusalcıların, Avrasyacıların bunu anlaması daha hayli vakit alacak.