Her gün milyonlarca protein, hayvan kanlarının atık haline gelmesiyle boşa gidiyor. Müsilaja da sebep olan atık hayvan kanları, Haymana’da yer alan bir ziraî hizmet fabrikası tarafından mezbahalardan toplanıyor. Toplanan kanlar farklı süreçlerden geçerek proteinlerine ayrıştırılıyor. İşlenen kanın proteinlerinden hayvan yemi üretilirken, kalan plazmadan elde edilen aminoasit ile de doğal gübre üretimi gerçekleştiriliyor. Atık hayvan kanının değerlendirildiği bu proje ile hem doğal yollardan toprak yenileniyor hem de Türk tarımında dışa bağımlılığa karşı yeni bir tahlil imkanı ortaya çıkıyor. Projenin yatırımcısı olan iş bayanı Mehlika Masraf, “Yaklaşık dört yıldır heyecanla, hevesle ve gönül vermişlikle bu ARGE devrinin takipçisiyim. Çok inanıyoruz. Zira biz hem bayanız, hem anneyiz hem de tabiata karşı tahminen de toplumsal duyarlılığımız daha fazla. Biz bu projeye 4 yıl evvel başladık. Ve biraz da toplumsal sorumluluk olarak hissediyoruz. Sonuçta biz, sıfır atık üzerine çalışıyoruz. Mezbahalardan atık halde olan kanı alıyoruz, iki katma kıymetle sıfır atık bir süreci tamamlıyoruz. Bu işin içinde olmak ve işçisi olmak bana çok gurur veriyor” dedi.
“BİR ATIKTAN ÇOK KIYMETLİ İKİ ESERİ ELDE EDİYORUZ”
Yapılan süreç ile toprağı mayaladıklarını tabir eden Masraf, “Ben inanıyorum ki yerelde çiftçiye, gübre kısmında topraklara çok yararımız dokunacak. O gübre kısmını da biz bu türlü anlatıyoruz. Biz beşerler PRP’yi kullanarak gençleşirler. Biz de aslında toprağı PRP’liyoruz. Aminoasit o işe yarıyor ve toprağı tekrar canlandırıyor. Tekrar solucanları çekiyor, tekrar nefes aldırıyor. Yıllardır bir grup kimyasal gübrelerle zehirlenmiş, sertleşmiş topraklarımızı biz canlandırıyoruz. O yüzden de diyoruz ki biz toprağı mayalıyoruz. İnşallah bize nasip olur ve atık olan plazmadan elde edilmiş gübrelerle bütün Türkiye’nin topraklarını mayalama bahtımız olur. Protein de tabi çok değerli. Bir atıktan ülkemizin gereksinimi olan çok değerli iki eseri elde ediyoruz. Ben de içinde olmaktan, kurucu ortak olmaktan ve işin yatırımcısı olmaktan bir iş bayanı olarak öncelikle çok memnunum. Yani işin içinde hem toplumsal bir yarar var, hem tabiata büyük bir yatırım var, hem de ülke iktisadına çok önemli bir katkı var. Ben o yüzden yaptığımız işe ve takımımıza çok inanıyorum” diye konuştu.
“SÜTTEN NASIL PEYNİR YAPILIYORSA, KANDAN DA KAN PEYNİRİ YAPIYORUZ”
Projenin sorumlusu emekli Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cumali Karaman, “Yaptığımız iş şu, mezbahalarda atık olan kandan protein ve aminoasit üretiyoruz. Maalesef Türkiye’de mezbahalarda atık olan kanın büyük kısmı arıtılmadan kanalizasyonlara veriliyor, hem etrafa ziyan veriliyor hem de müsilajın en büyük sebeplerinden biri. Ayrıyeten bunu arıtmada kullandıklarında yüksek güce neden oluyor. Biz o atık materyalden, yaklaşık 30 ton kandan 5-6 ton saf protein elde ediyoruz. Geriye kalan 25 ton plazmadan da aminoasit elde ediyoruz. Günde yaklaşık 25-30 tonluk kanımız soğuk zincirle gelir. Sütten nasıl peynir yapılıyorsa, kandan da kan peyniri yapıyoruz. Kanı gelmeden evvel sterilizasyon yapıyoruz. Daha sonra ısıtıyoruz ve çöktürüyoruz. Çöktürdüğümüz kanı bir santrifüj vasıtasıyla plazmayla proteini ayırıyoruz. Çöken proteini fırınlarda kurutup paketliyoruz kedi köpek maması olarak satıyoruz. Arta kalan plazmayı aminoasitte çeviriyoruz. Aminoasitti gübrelerde kullanıyoruz” sözlerini kullandı.
“YILDA 7-8 MİLYON TON GÜBREYİ TASARRUF ETMİŞ OLUYORUZ”
Gerçekleştirilen süreç sayesinde 7-8 milyon ton gübreden tasarruf edilebildiğini vurgulayan Karaman, “Bizim farkımız şu, olağanda bunu kaynatıp buharlaştırarak elde ediyorlar biz söktürerek elde ediyoruz. Bunu da güç ile üretiyoruz. Hayvan yemi olarak bile kullandığımız proteinde besin kodeksine uygun formda üretiyoruz. İçinde hiçbir biçimde kimyasal bir kollayıcı kullanmıyoruz. Tahminen de Türkiye’de tarım için çok kıymetli bir şey. Kimyasal gübreleri aminoasitle kaplayarak attığımızda gübrelerin yıkanmasını, buharlaşmasını ve toprağa bağlanmasını engellediğini gördük. Yani kükürt ve aminoasitle kapladığımız gübrelerde 50 dönüme kullandığımız 50 kilo gübreyi 25-30 kilo kullandığımızda daha büyük muvaffakiyet elde ettik. Bunun da sebebi etkin karbonların içindeki bitki simülatörlerinin ve kükürttün gübrenin buharlaşmasını, yıkanmasını ve bağlanmasını engellemesi. Şunu söyleyebiliriz, yılda yaklaşık 15-20 milyon ton gübre kullanıyoruz ve bizim söylediğimiz halde yaklaşık 7-8 milyon ton gübreyi tasarruf etmiş oluyoruz. Şu son devirlerde gübrenin fiyatlarını göz önüne aldığımızda yaptığımız işin ehemmiyeti daha da ortaya çıkar” sözlerini kaydetti.
“DÜNYADA BU TEKNOLOJİNİN PAHASI 125 MİLYAR DOLAR BÜYÜKLÜĞÜNDE”
Projeye ait yorumunu lisana getiren Tarım Muharriri Mine Ataman, “Bence bu teşebbüs çok değerli zira Türkiye hem hayvan yeminde, hem de gübrede dışa bağımlı. Bilhassa gübrede yüzde doksanını aslında ithal ediyoruz. Kalan yüzde onunu yurt içinde üretirken de hammaddesini yurt dışından ithal etmemiz gerekiyor. Bu manada da yılda nerdeyse Türkiye’de bir buçuk milyar ile iki milyar ortasında gübreye para ödüyoruz. Ve hepsinde dışa bağımlıyız. Bir öteki yandan da protein için hayvan yeminde kullanmak ismine proteinleri üretmek hedefiyle da tekrar yurt dışından emsal sayılarda ithalat gerçekleştirmek zorundayız. O yüzden bu teşebbüs esasen her gün binlerce ton mezbahalardan dışarıya akan o kanı alıyor ve pahalandırıyor. Bugün mezbahalarımızda yaklaşık 3 yüz milyon dolar bedelinde bir ulusal servet dışarıya akıyor. Üstüne bir de müsilaja sebep oluyor. Çevresel sorunlara de neden olmuş olabiliyor. Dünyada bu teknolojinin pahası 125 milyar dolar büyüklüğünde ve gelecekte tarımda kelam sahibi olmak isteyen ülkeler buralara yatırım yapıyor. Şayet topraklarımız verimli değilse, üzerine hangi tohumu ekerseniz ekin büyümüyor, verimli olmuyor. O yüzden Türkiye 2050 vizyonunda şayet hakikaten de tarımda dünya devleri ortasına girmek istiyorsa evvel toprağın beslenmesi gerekiyor” diye konuştu.