Evrim KÜÇÜK
Değerli metaller bu yılki iki önemli gelişmeyi derinden hissetti; Ukrayna’daki çatışma ve COVID–19 pandemisinin ardından Fed’in parasal ve mali teşvikleri geri çekmeye başlaması. Ukrayna’nın işgalinden sonra kıymetli metaller canlandı. Özellikle paladyum 3.400 doları aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Ancak Fed’in ‘kolay para’ dönemini bitirmek için düğmeye basmasıyla paladyum, platin, rodyum gibi değerli metaller alaşağı oldu. Ekonomik gücün gerilemesine karşı duyarlı olan bu metaller faiz artışı baskıyla kazançlarını geri verdi.
Heraeus tarafından yayımlanan ‘Paladyum Standardı 2022’ raporunda değerli metalleri gelecek altı ayda zorlu bir yolun beklediği belirtiliyor. Raporda görüşlerine yer verilen HSBC’nin ABD Ekonomisti Ryan Wang, Fed’in para politikasının platin grubu metalleri (PGM) baskılayacağını söylüyor. Fed’in bilançosunun önümüzdeki 18 ay içinde yaklaşık 1.4 trilyon dolar küçülmesini beklenirken, analist kolay paraya veda eden PGM’lerin işinin zor olduğuna dikkat çekiyor. Raporda bazı değerli metaller için beklentiler şöyle:
Platin piyasasında 745 bin ons fazla oluşacak
Platin piyasasının önemli bir fazla vereceği tahmini yapılıyor. Bu yıl 745 bin ons fazla oluşacağı hesaplanıyor. Yatırımcılar yılın ilk sekiz ayında ETF holdinglerini 452 bin ons azalttı. Fiziki yatırımların azalması piyasada fazlanın erimesini engelliyor. Otomotiv talebinin 2022’de yüzde 13 artarak 2.86 milyon onsa yükseleceği tahmin ediliyor.
Otomotiv talebinin benzin otokatalizörlerinde platin ikamesi ve ülkede VI emisyon standartlarının geçerli olduğu ticari araçlarda daha fazla platin yüklemesine ihtiyaç duyulması talebi besliyor. Küresel platin mücevherat talebinin bu yıl yüzde 7 azalarak 1.67 milyon onsa düşeceği tahmin ediliyor, bu da büyük pazarlarda satışlar artmasına karşın Çin’deki sert gerilemeden kaynaklanıyor. Çin’de platin mücevher talebinin 735 bin onsa düşeceği tahmin ediliyor. Endüstriyel platin talebinin, çoğunlukla cam endüstrisindeki büyüme ve petrol sektöründe katalizör olarak kullanımın artmasının bir sonucu olarak 2022’de yüzde 6 artarak 2.31 milyon onsa yükseleceği düşünülüyor.
Rafine platin arzının ise bu yıl yüzde 4 azalarak 5.99 milyon onsa inmesi bekleniyor. Fiyatlar, Rusya Ukrayna’yı işgal ettiğinde yükseldi, ancak platin bu kazanımlara tutunmadı. Merkez bankaların faiz artışı ve ekonomik belirsizlik de platine hiç yardımcı olmadı. Yatırımcılar ETF varlıklarını azaltarak fiyatı 900 dolar bandına çektiler.
Platin fiyatı değer kazanan bir Güney Afrika Randı’ndan bir miktar destek alabilir, ancak Fed faiz oranlarını hızla artırırken bu pek olası görünmüyor. Fiyatın zayıf kalması ve önümüzdeki altı ay içinde ortalama 890 dolar/ons olması bekleniyor. Zayıf ekonomik görünüm, platini destekleyici bir ortam oluşturmuyor.
Paladyum, bozulan ekonomik görünümden olumsuz etkileniyor
Bu yılın başlarında, paladyum fiyatı, Rusya’dan gelen arzla ilgili endişeler nedeniyle üst üste ikinci yıl rekor seviyelere ulaştı. Rusya Ukrayna’yı işgal ettikten ve Batılı ülkeler yaptırım uygulamaya başladıktan Rusya’nın PGM arzının kesilebileceği endişesi oluştu.
Küresel paladyum talebinin bu yıl yüzde 2 artarak 9.63 milyon onsa çıkacağı tahmin ediliyor. Otomotiv paladyum talebinin, hafif araç üretim tahminlerinde yapılan aşağı yönlü revizyonlara rağmen, 2022’de yüzde 3 artarak 7.81 milyon ons olması bekleniyor. Paladyumun sanayi kullanımının bu yıl yüzde 5 azalarak 1.61 milyon onsa ineceği tahmin ediliyor. Zira üç büyük sektörün tümü daha düşük talep görüyor. Kimya sektörü talebinin, 2021’deki güçlü büyümenin ardından Çin’deki kapasite genişlemesinin yavaşlamasıyla geri çekilmesi muhtemel. Elektrik sektörü, fiyat kaynaklı talep zayıflamasından muzdarip olmaya devam ediyor ve diş hekimliği piyasası, yüksek fiyat ve kozmetik olarak daha çekici malzemelerin kullanımı nedeniyle tekrar küçülüyor.
Paladyum ETF varlıkları Ağustos sonunda 464 bin onsa indi. Piyasa dengeye yakın, bu da şu sıralar 2000-2100 dolar bandında gezen fiyatı desteklemeye yardımcı olabilir. Ancak, yüksek enflasyon ve kötüleşen ekonomik duruma paralel talep görünümü kötüleşiyor ve fiyatın önümüzdeki altı ay içinde ortalama 1.750 dolar/ ons olacağı tahmin ediliyor.
Rodyum talebi halen 2019’un altında
Rodyum pazarının 2022’de 20 bin ons gibi küçük bir fazla vereceği tahmin ediliyor. Rusya, arzla ilgili endişeler nedeniyle Ukrayna’yı işgal ettiğinde, fiyat 20 bin doların üzerine çıktı ancak paladyumun aksine yeni rekor seviyelere yaklaşmadı. Kötüleşen ekonomik görünüm ve hafif araç üretiminde aşağı yönlü revizyonlar nedeniyle fiyat ons başına 14 bin doların altına çekildi. Ancak hafif taşıt üretiminin yine de geçen yılın son derece düşük seviyesinden yükselmiş olması rodyum talebinin bu yıl artmasını sağlıyor. Kimyasal ve cam uygulamalarında mütevazı bir büyüme ile endüstriyel talebin de bu yıl genişleyeceği tahmin ediliyor. Yine de toplam talebin halen 2019 yılının altında kalması bekleniyor. Platin ve paladyuma yataklarından elde edilen birincil rodyum arzı bu yıl daha düşük, geçen yılki stoklanmış malzemenin işlenmesinden kaynaklanan büyük artıştan yoksun ve geri dönüşüm artmıyor, bu nedenle genel olarak pazarın küçük bir fazlalığı olması bekleniyor.
Rodyum fiyatı, geçen yıl rekor seviyelere ulaştıktan sonra hala bir denge seviyesi bulmaya çalışıyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, yılın başlarında fi yata bir destek sağladı, ancak hafif araç üretim tahminlerinde yapılan aşağı yönlü revizyonlar ve kötüleşen ekonomik görünüm, önümüzdeki altı ay boyunca ortalama 12.500 dolar/ons olacağı tahmin edilen fiyat üzerinde baskı yaratıyor.
Gümüşün geleceği için borsanın gidişatı önemli
Değerli metalleri üzerine kaya gibi çöken Fed’den agresif faiz artışı beklentisine karşın bu hafta ons gümüş nispeten altın ve diğer kıymetli metallerden daha iyi performans gösterdi. Ons gümüş önceki haftanın üzerine çıktı ve 19 doların üzerinden işlem gördü. 18 doların üzerinde gelen alımlarla 19 doların üzerine çıkmayı başaran gümüş piyasası için borsanın seyrinin önemli olduğuna dikkat çekiliyor. Ons gümüş Fed’in faiz kararını bekliyor. Ancak uzmanlara göre Fed’in para politikasını sıkılaştırdığı şu dönemde ons gümüşün bir sonraki hareketi, hisse senedi piyasalarından paranın ne kadar hızlı çıkacağına bağlı. Değerli metaller ve borsanın performansı birbirleriyle genellikle ters yönlü ilerliyor. Fed’in faiz artışlarının hız kesmesi risk iştahını artırabilir ve hisse senedi piyasalarından çıkışı getirebilir. Bu da gümüş gibi metallerin fiyatına yükseltebilir. Ons gümüşte 18,50 dolarıni üzerinde sürdürülebilir bir gücün görülmesi yakın vadede anlamlı bir yükselişin önünü açabileceği, aksi takdirde satışların gelebileceği uyarısı yapılıyor.
Ukrayna savaşı güneş enerjisi kaynaklı talebi büyütüyor
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında artan yenilebilir enerji talebi gümüş tüketimini artıracak. Çünkü gümüşün kullanıldığı gümüş panellerinin kurulumunda bu yıl rekor bekleniyor. Metals Focus’a göre, Rusya- Ukrayna ihtilafının temiz enerjiye daha hızlı geçiş ihtiyacını doğurması nedeniyle fotovoltaik (PV) sistemlerin 2022’de kurulum rekoru kıracak. Danışmanlık şirketine göre “En az 24 ülkenin 1GW ölçeğinde yeni yıllık kapasiteye ulaştığını gördük ve küresel PV kapasitesinin 2022’de ilk kez 200GW’ı geçmesi bekleniyor” dedi. Metals Focus’un istatistiklerine göre, güneş pili üretiminde kullanılan gümüş miktarı bu yıl yüzde 15 artışla 3.900 tonu (126 milyon ons) aşacak. Bu, toplam gümüş sanayi talebinin neredeyse yüzde 25’ini oluşturacak.