Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı’nda vazifeli Prof. Dr. Emre Bozkırlı, kalp damar hastalıklarının tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 40’ını açıklayacak formda dünyada en sık mevte neden olan hastalık olduğunu söz etti. Prof. Dr. Bozkırlı, bu hastalıklara yol açan faktörlerin ileri yaş, cinsiyet ve aileden gelen kalıtsal nedenler üzere önlenemeyen faktörler ile sigara, tansiyon yahut şeker yüksekliği olduğunu söyledi.
“SADECE YÜZDE 5’İNDE GENETİK FAKTÖR ETKİLİ”
Kolesterolün bedenin yapı taşlarından bir tanesi olup, hücre duvarı ve bir grup hormonların yapısında doğal olarak olağan insan bedeninde yer aldığını belirten Prof. Dr. Bozkırlı, “Ancak dolanımda kolesterol seviyelerinin çok yükselmesi damar yapısında bozulmalara neden olarak kalp damar hastalıklarına neden olabilir. Kan yağlarındaki yüksekliklerin yüzde 95’i hareketsiz hayat biçimi, çok kalori alımı, rafine besinlerin çok tüketimi, şeker hastalığı, obezite, tiroid bezinin tembel çalışması, karaciğer ve böbrek hastalıkları üzere nedenlere bağlıyken, hastaların yaklaşık yüzde 5’inde yerde aileden gelen genetik bozukluklar yer alır” diye konuştu.
“AİLESEL KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ TEDAVİ EDİLEBİLİR”
Prof. Dr. Bozkırlı, ‘ailesel kolesterol yüksekliğinin’ makus kolesterol olarak isimlendirilen LDL seviyelerinin çok artması ve erken yaşlarda kalp damar hastalıklarının görülmesi ile besbelli olan, kalıtımsal fakat tıpkı vakitte tedavi edilebilir bir hastalık olduğuna dikkat çekti. Hastalığın kökeninde makus kolesterol seviyelerinin çok seviyelerde artmasının yattığına değinen Prof. Dr. Bozkırlı, “Bu da damarların yapısını bozarak elastikiyetlerini kaybetmelerine, damarlarda yapısal bozukluk formunda plakların oluşmasına ve bu plakların vakit içinde yırtılması ile tıkayıcı özellikte pıhtıların oluşmasına neden olabilir” sözlerini kullandı.
“20 YAŞIN ALTINDA BİLE GÖRÜLEBİLİR”
‘Ailesel kolesterol yüksekliğinin’ en sık rastlanan kalıtsal metabolizma hastalıklarından bir tanesi olduğunu ve damar yapısını bozarak kalp damar hastalıklarına, hasebiyle erken yaşlarda vefata sebebiyet verdiğini lisana getiren Prof. Dr. Bozkırlı şunları söyledi:
“Hastalığın iki farklı formu olup, ebeveynlerden yalnızca bir adedinden kaynaklanan genetik bozukluk var ise heterozigot, hem anne hem babadan kaynaklanan genetik bozukluk varlığında ise homozigot hastalık tablosu görülür. Olağan şahıslarda kalp damar hastalıkları 60 yaşından sonra artarken, heterozigot hastalarda 40, homozigot hastalarda 20 yaş civarı, hatta daha da erken yaşlarda kalp damar hastalıkları görülebilmektedir.”
“ERKEN YAŞTA KALP KRİZİ RİSKİ 20 KAT FAZLA”
Prof. Dr. Bozkırlı, 60 yaşın altında kalp krizi görülen bayanların yüzde 30’unda, 50 yaşın altında kalp krizi geçiren erkeklerin yüzde 50’sinde altta yatan sebebin ailesel kolesterol yüksekliği olduğunu ve ailesel kolesterol yüksekliği olan hastalarda erken yaşta kalp krizi geçirme riskinin sağlıklı bireylere nazaran yaklaşık 20 kat daha fazla görüldüğünün altını çizerek, “Hastalığın heterozigot tipinin toplumda görülme sıklığı her 200-500 şahısta bir olup, Türkiye’de yaklaşık 150-400 bin hasta olduğu düşünülüyor. Hastalığın çok daha süratli ve çok daha erken yaşlarda vefata neden olabilen homozigot tipinin görülme sıklığı 300-400 binde 1 olup, Türkiye’de 200-250 civarında hasta olduğu düşünülüyor. Ne yazık ki hastaların yüzde 90 üzere çok büyük bir kısmı hastalığın varlığından habersiz olarak ömürlerini sürdürüyor” dedi.
“GÖZLERDE BELİRTİ OLABİLİR”
Prof. Dr. Emre Bozkırlı, “Hastaların dış görünüşünde hiçbir anormallik olmayabileceği üzere, gözün renkli kısmının etrafında beyaz yahut gri renkli ‘arkus kornea’ ismi verilen halkalar olabilir. Göz çukurunda, bilhassa burun kökü komşuluğunda beyaz- sarı- turuncu renkli ‘ksantelezma’ denilen yağ bezeleri görülebilir. Bilhassa homozigot hastalarda ayak bileği, dirsek ve parmaklarda tendonlar üzerinde ‘ksantom’ ismi verilen kitleler saptanabilir” diye konuştu.
Ayrıca Prof. Dr. Bozkırlı, hastalığın ilaçlar ile denetim altına alınamadığı durumlarda kanın “aferez” denilen prosedürle belli aralıklarla temizlenmesi ve karaciğer nakli üzere ileri tedavilerin uygulanabildiğini tabir etti.